عمادالدین باقیجمعی از کارشناسان و علاقمندان تاریخ معاصر و انقلاب در قم، مستقل از بیت فقیه بلندمرتبه، آیت الله منتظری، مستندی درباره شخصیت علمی و اخلاقی ایشان ساخته اند.
هرچند مستند فاخر و ۶ قسمتی «حسینعلی» در بهمن۱۳۹۹ با یورش ماموران امنیتی از دست رفت و توقیف شد اما این گروه با الهام از همان اسم، برای مستند خود نام «حسینعلی۲» را گذاشته اند تا یاد آنکه توقیف شده را زنده بدارند ولی این مستند هیچ ارتباطی با آن ندارد.
با افراد زیادی در طول سال های گذشته گفتگو کرده اند و نگارنده هم یکی از آنها بوده است و مشتاق و‌منتظر تماشای برونداد نهایی کارشان هستم.
کانال گفتارهای باقی https://t.me/emadbaghi و اینستاگرام
یکشنبه ۹ مرداد۱۴۰۱ برابر با ۳۱ جولای ۲۰۲۲
مستندی که قرار بود به رسم، «حسین علی» باشد نه به اسم
September 14, 2022
عمادالدین باقی
چون غرض آمد هنر پوشیده شد
صد حجاب از دل به سوی دیده شد
✍️ در پی انتشار مستندی به نام «حسینعلی ۲» که اینجانب هم قسمت اول را در صفحات خود بازنشر و مورد تایید قرار دادم، پرسش های فراوانی به اشکال گوناگون در مورد قسمت های بعدی و تغییر جهت آن صورت گرفته که ناگزیرم به همه آنها یکجا پاسخ بدهم.
***
نفس اینکه پس از ۳۳ سال از ماجرای برکناری یا کناره گیری عالم بزرگ عصر ما آیت الله منتظری و ۱۲سال پس از رحلت ایشان همچنان کسانی در تلاشند از طریق مستندسازی، برندی برای خویش دست و پا کنند و یا به ایرادات وارده به اعتبار و کارنامه خویش پاسخ بدهند، نشانگر قدرت شگرف و نفوذ مردی است که بدون داشتن هیچ قدرت قهریه ای و فقط با سلاح بیان و قلم و تکیه‌گاه خلوص و صداقت، سخنانش بر دلها نشسته است.
با این حال ما هیچگاه مخالف با اینکه کسانی مستندی در انتقاد از آیت الله منتظری بسازند نیستیم و باور داریم همه حق دارند نظراتشان را بیان کنند و اتفاقاً فرصت شایسته ای به ما می‌دهد که بتوانیم به عنوان پاسخ به آنها هرچه بیشتر روشنگری کرده و ابعاد شخصیت آن فقیه آزاده را بیشتر بازنمایی کنیم.
به گمان ما نقدها هرچه صریح تر و وسیع تر باشند دفاع مان از بزرگترین شخصیت علمی و سیاسی آزاده معاصر را غنی تر و منصفانه تر می کند و این دقیقا همان نقطه ای است که دیگر بزرگان و حامیان شان برای خود برنمی تابند زیرا اطمینانی از خویشتن ندارند.
بنابراین اگر به مستندسازی ها ایرادی وارد است بخاطر رویکرد انتقادی شان نیست بلکه بخاطر استفاده از روش های ناپسند است.
سازندگان مستند قائم مقام در آغاز با ادعای اینکه معتقدند براثر افراط های مخالفان آیت الله منتظری، حق ایشان زائل شده و می خواهند جبران کنند وارد شدند. یا اینکه ادعا کردند یک تشکل دانشجویی هستند اما بعد معلوم شد که پشتیبان آنها سپاه بوده و چندین بار هم فیلم شان از تلویزیون پخش شد. یا به رغم اینکه به نگارنده تعهد کتبی داده بودند مصاحبه را به صورت کامل منتشر کنند اما فقط متن حروفی آن را انتشار دادند در حالی که منظور از انتشار مصاحبه کامل این است که نسخه تصویری منتشر شود نه حروفی، هرچند که بارها گفته ام متن حروفی را کامل و بدون سانسور انتشار داده اند.
این همه داستان نبود. هنگامی که از بیت آیت الله منتظری به صدا و سیما نامه نوشتند و طبق قانون خواستار پاسخگویی شدند چنین اجازه‌ای داده نشد و وقتی هم که قرار شد مستند مستقلی با حمایت بیت ایشان ساخته شود مأموران امنیتی ریختند و مستند حسینعلی را توقیف کردند.
در چنین شرایط دشوار و سانسوری، علاقمندان آیت الله منتظری نیز وقتی می‌بینند صاحبان قدرت از پاسخ به برساخته های شان وحشت دارند و اجازه ساخت مستندی به آنها داده نمی شود، اگر کسی مراجعه کند که ادعای بیطرفی نماید و احتمال صحت بدهند نمی خواهند فرصت را از دست بدهند و چون بر این باورند که به قول حضرت لسان الغیب «ما نگوییم بد و میل به ناحق نکنیم- جامه کس سیه و دلق خود ازرق نکنیم»، به تأسی از استاد والا مقام، آیت الله منتظری، شهامت «انتقاد از خود» و حتی استاد را دارند، لذا مستندبافانی که نیت دیگری داشته باشد در«تقطیعِ سوگیرانه» موفق ترند.
اینگونه است که عده دیگری چندسال پیش مراجعه کرده و گفتند در حال ساخت تاریخ شفاهی انقلاب هستند و قصد مستندسازی (که مستلزم گزینشگری است) ندارند و می‌خواهند مصاحبه با افراد را به طور مستقل به عنوان تاریخ شفاهی انتشار بدهند. وقتی درباره منبع بودجه آنها پرسیده شد گفتند با بودجه شخصی این گفتگوها را ضبط می کنند و بعد در سایت قرار می دهند و هرچه پر بیننده تر باشد می توانند آگهی بیشتری بگیرند.
دونفری که مراجعه کردند با یک بررسی حداقلی مورد اعتماد واقع شدند تا اینکه پیشنهاد شد وقتی حجم زیادی از گفتگوها درباره آیت الله منتظری است می‌توانند آنچه مربوط به ایشان است را در قالب مستندی عرضه کنند. گفتند هزینه هایی دارد و برآوردی را اعلام و کاری را هم آغاز کردند اما با ظهور کرونا ارتباطات قطع شد. پس از آنکه مأموران امنیتی مستند «حسینعلی» اصلی را توقیف کردند گمان می رفت که آنها هم بیمناک شده و کارشان را رها کرده اند اما ناگهان پس از گذشت مدت مدیدی، بدون هیچ اطلاعی از ساخته شدن بخش اول آن، پیش از انتشار به صورت خصوصی برای نگارنده نمایش دادند. اشکالاتی ذکر شد که برطرف کردند و بر همین اساس نیز نخستین قسمت آن را در صفحات خود بازنشر کردم اما بلافاصله پس از انتشار قسمت نخست، وزارت اطلاعات اینجانب را در تهران و یکی از عوامل ساخت را در قم احضار کرد. بعد از این که برای دستگاه امنیتی محرز شد این کار به سفارش و دخالت بیت آیت الله منتظری نبوده و بلکه چند ماه پیگیر شدند تا عالم ارجمند حاج احمد آقای منتظری حاضر شوند با آنها صحبت کنند و دیگر مصاحبه شوندگان هم در جزئیات ساخت دخالتی نداشتند وما فقط توصیه کردیم برخوردی که با مستند «حسینعلی» اصلی شد با این افراد صورت نگیرد اما به نظر می رسد از آن پس، اتفاقات دیگری رخ داد.
تا زمان احضار شدن، ما هم نمی دانستیم در قم، موسسه خاصی این کار را پشتیبانی می‌کند و هیچوقت نامی از آن در میان نبود لذا ممکن است از قسمت دوم مستند به بعد توسط عوامل خفیه مدیریت شده باشد به ویژه که نیازهای مالی هم در میان بود.
در گفتگوهایی که به عنوان تاریخ شفاهی با نگارنده داشتند انتقادات و اشکالاتی را که به آیت الله منتظری وارد می شد مطرح و به آنها پاسخ مبسوط دادم اما در مستندی که عرضه شده اشکالات مطرح و پاسخ های ما سانسور شده اند.
رقم مغلطه بر دفتر دانش نزنیم
سر حق بر ورق شعبده ملحق نکنیم
بدیهی است که اساس مستندسازی بر گزینشگری است اما گزینشگری تخریبی، دیگر مستند سازی نیست. برای مثال وقتی که من در پاسخ سوال مصاحبه گر درباره دفتر آیت الله منتظری، به شیوه استاد، ضمن «عیب می جمله بگفتی؛ هنرش نیز بگوی» ابتدا نظر مخالفان ایشان را روایت می‌کنم، سپس آنها را پاسخ می دهم، در مستندسازی شان فقط روایت من از نظر مخالفان نقل شده اما پاسخ ها سانسور می شوند تا انتقادات از زبان ما روایت شود در حالی که وقتی قرار است مستندی به صورت سریال چند قسمتی عرضه شود دیگر دلیل و توجیهی برای سانسور وجود ندارد و به سخن حضرت حافظ« کار بد مصلحت آن است که مطلق نکنیم».
اگر مستند قائم مقام از موضع اصولگرایان ولایی ساخته شد، جهت گیری مستند جدید شبیه مواضعی است که در رنجنامه مرحوم سید احمد خمینی(که شواهدی از عدول ایشان از رنجنامه وجود دارد) و‌مواضع جناح چپ در مقطع برکناری آیت الله منتظری وجود داشت. بدون شک همه اینان حق دارند بر اساس دیدگاه های خود بنویسند یا مستندسازی کنند اما آنچه قابل قبول نیست، یکم: عدم شفافیت به منظور اخذ مصاحبه و سپس سانسور و تقطیع غیر منصفانه است و دوم: اینکه عده ای گشاد دستانه و آزادانه بتوانند هر گونه می خواهند مستندسازی نمایند ولی بیت آیت الله منتظری ممنوع و محروم و‌مظلوم باشد و حتی وقتی که مبادرت به این کار می کنند با هجوم امنیتی و توقیف مستند حسینعلی مواجه می شوند.
سازندگان مستند«حسینعلی۲» اگر قسمت های دوم به بعد را قبل از انتشار به رؤیت افراد دیگر می رساندند حداقل از خطاهای فاحش تاریخی که اعتبار علمی سازندگان را زیر سوال می برد شاید جلوگیری می شد. این که یکی از شخصیت های بزرگوار می گویند آیت الله منتظری از همان آغاز انقلاب و دهه شصت قائل به ولایت مطلقه بودند در حالیکه ولایت مطلقه اصطلاح خاصی است که همه می دانند توسط آیت الله خمینی در سال ۶۵ به بعد ابداع شد و همان زمان هم آیت الله منتظری مخالفت کردند.
قانون اساسی ای که آیت الله منتظری در سال ۱۳۵۸ در آن نقش داشتند به هیچ وجه پسوند مطلقه نداشت و‌خود ایشان هم رسما اعلام کردند به قانون اساسی دوم که پسوند مطلقه داشت، رأی نداده اند. گرچه آیت الله منتظری در کتاب گرانسنگ«انتقاد از خود» به نقش خویش در گنجاندن ولایت فقیه در قانون اساسی در سال 1358 انتقاد کرده اند اما مستندسازان مختلف، تمرکز را بر قانون اساسی ۵۸ گذاشته اند در حالی که آنچه ما بیش از سه دهه است با آن سروکار داریم، قانون اساسی سال 1368 است. کافیست مروری بر مذاکرات خبرگان و مواضع شخصیت‌های جناح چپ در مجلس خبرگان در دفاع از ولایت مطلقه و مخالفت با هر نوع نظارت بر آن داشته باشیم که بدانیم برای بحث درباره ولایت فقیه در قانون اساسی، باید بیشتر سال۶۸ را مورد بحث قرار داد نه۵۸.
یا دوست بزرگوار دیگری می گویند دو هزار نفر از کشته شده های مرصاد کسانی بودند که با عفو از زندان آزاد شدند در حالی که برای این ادعا هیچ دلیلی وجود ندارد. این حرف ها همواره برای زیر سوال بردن تدبیر آیت الله منتظری برای عفو بوده در حالی که کل کشته های مرصاد هم ۲۰۰۰ نفر نبودند چه رسد که بگوییم ۲۰۰۰ نفر از آنها از آزاد شده ها بودند. اساسا داده ها حاکی است درصد بسیار اندکی از افراد بعد از آزادی دوباره به سازمان رجوی پیوسته اند و آنها هم غالبا کسانی بودند که یکی از اعضای خانواده شان اعدام شده است.
خودزنی نابخردانه یعنی اینکه برای زدن آیت الله منتظری، یکی از معدود نقاط مثبت و درخشان خود که عفو و آزادی زندانیان گروه های مخالف بوده است را اینگونه ضایع کنند.
درباره این ادعا که برخی می گویند مسئولیت قوه قضاییه با آیت الله منتظری بود نیز پاسخ های کافی و مستدل داده شده که همه آنها سانسور شده است. اشتباهات چندی در قسمت های مختلف از قول برخی از مصاحبه شوندگان محترم رخ داده که اگر طبق روال مرسوم و تعهد اخلاقی و حرفه ای، پیش از انتشار به رؤیت آنها می رسید حتما اصلاح می کردند.
مستند قرار بود اسم «حسینعلی۲» را داشته باشد تا با مستند توقیف شده اصلی «حسینعلی» اشتباه نشود اما این نکته نیز در همه جا رعایت نشد و سازندگان هم توضیح لازم را درباره اینکه این دو ارتباطی به هم ندارند ارائه ندادند.
امید است مصاحبه‌شوندگانی که سخنان شان به صورت هدفمند و نامطلوبی گزینش شده است، این رخداد را به فرصتی مغتنم بدل کرده و هر کدام با استفاده از گوشی های شخصی، متن اظهارات خود را در قالب ویدئوی کوتاهی تهیه و در شبکه‌های اجتماعی انتشار بدهند که «برای فرصتِ صَیّاد نیز، پایانی است».
نگارنده نیز در فرصت مناسبی درباره تمام موضوعاتی که توضیحات ارایه شده اش سانسور شده است، رشته ویدئوهایی را عرضه خواهد کرد. شرحِ حقْ پایان ندارد همچو حق. شب به پایان رَوَد و شرح به پایان نَرَوَد. فَنَسْتَکْفی بِهذا و السَّلام
سه شنبه22شهریور1401 در کانال گفتارهای باقی و اینستاگرام و فیس بوک نگارنده
بازنشر شده در پایگاه خبری انصاف نیوز، چهارشنبه ۲۳شهریور ۱۴۰۱
http://www.ensafnews.com/370337
