عمادالدین باقی
روزنامه سازندگی، ش628 شنبه23فروردین1399ص2
بس عداوت ها که آن یاری بود
بس خرابی ها که معماری بود
(مولوی)
#عمادالدین_باقی
در زمانی که #کرونا وحشت عمومی افکنده، قربانی می گیرد، بیماران رنج می برند و…سخن گفتن از حسن های کرونا محتمل است نوعی قساوت قلب به نظر آید و پسندیده نباشد اما نمی‌تواند این قاعده عمومی را نقض کند که هیچ خیر و شر مطلقی در عالم هستی وجود ندارد و هیچ رخدادی هر چند تلخ باشد حتماً وجوهی از خیر را هم می‌توان برایش برشمرد. البته هیچ گاه وجود این خیرها موجه کننده یا مجوز انجام یا ترویج “شِّرٌ”ها نمی شوند. برای مثال جنگ ها با همه مصایبی که ایجاد کرده‌اند اما خیراتی برای بشر داشته اند، موجب تحول روحی شده اند، موجب پیشرفت فناوری و #تمدن بشر شده اند و… اما به استناد این ها نمی توان جنگ را فی نفسه مقدس و موجه دانست. بنابراین از منظر واقع گرایی و از بعد جامعه شناختی، باید یک پدیده را همه جانبه نگریست و درست در همین شرایط که همگان از تلخی کرونا می گویند، گفتن از جنبه های دیگر آن قابل نکوهش نیست.
گرچه می توان فهرست بلندی از زیانمندی ها و سودمندی های کرونایی را برشمرد اما در اینجا فقط به یکی دو نمونه اشاره می کنم. این نکته را هم باید یادآور شوم که شرایط کرونایی هفته‌های اخیر سبب شد بار دیگر این روحیه مکرر “مرغ همسایه غاز است” در میان جامعه فکری و #روشنفکری و خبری و مردم ما، خود را بیش از پیش خود را نشان دهد. برای مثال در اسفندماه مقاله‌ای در #روزنامه_سازندگی نوشته شد با عنوان”روی دیگر کرونا” و به بعضی از آثار و جنبه های مثبت و منفی آن اشاره گردید. آن زمان هنوز کرونا چنین جهانی نشده و کشورهای آمریکایی و اروپایی را به وحشت نینداخته بود اما پس از آنکه این مهمان ناخوانده به آنجا هم رفت، مقالاتی در مطبوعات آنها نوشته شد که برخی از آنها مضمونی مشابه مقاله یاد شده یا مقالات دیگر نویسندگان این مرز و بوم داشت. جالب این بود که دیدم آن مطالب ترجمه می‌شوند و مانند برگ زر دست به دست می‌چرخند فقط به دلیل آنکه یک فرنگی گفته است یا از زبان دیگری برگردانده شده است حال آن که همان سخن پیشتر در اینجا توسط تعداد زیادی از اهل قلم و نظر که این نگارنده جزو کمترین آنهاست گفته شده بود.
شناخت مجدد و مکرر این پدیده ی #خود_کم_بینی یا #استخفاف از این جهت نیکوست که ما را به عارضه ای متوجه می کند که بکوشیم کمی نگاهمان را به اندرون بچرخانیم و اندکی هم به داشته های خود بیاندیشیم.
یکی از جنبه های اجتماعی روزهای کرونایی این بود که بسیاری از مردم که از تکنولوژی استفاده کامل نمی کردند ناگزیر شدند چنین کنند در حالی که بهره مندی ناقص یا نادرست از فناوری ها یکی از سرچشمه های مشکلات اجتماعی است. برای مثال یک گوشی همراه صدها قابلیت دارد اما تنها از قابلیت تماس تلفنی و چت کردن و مراجعه به کانال ها و گروه های خبری استفاده می شود در حالی که این فقط گوشه کوچکی از قابلیت‌های آن هاست. قابلیت های فراوان دیگر این فناوری چه برای مردم عادی، چه پژوهشگران و چه مهندسان و پزشکان و دانشجویان اگر به کار گرفته شود می تواند مشکلات زیادی را حل کند، می تواند به کاهش بار ترافیکی، کاهش آلودگی هوا، کاهش اتلاف وقت (که هنوز ما نمیدانیم چه سرمایه گرانبهایی است) بینجامد و این وقت را صرف مطالعه و کارهای مهمتر کنیم و موجب ارتقاء بهداشت و سلامت شویم چون بسیاری از تماس های غیر ضروری و ناقل بیماری را حذف می‌کند. مثلاً یکی از قابلیت های ساده گوشی های هوشمند این است که مردم می‌توانند بسیاری از کارهای بانکی خود را در خانه به شکل دور کاری و با تلفن انجام دهند و به جرآت می توان گفت ۹۰ درصد از مراجعات مردم به بانک‌ها مراجعاتی است که به راحتی می‌توانند از طریق انواع اپلیکیشن ها و خدمات الکترونیکی انجام دهند و باعث کاهش تردد تماس‌های غیرضروری و #ترافیک شهری بشوند.
تا پیش از کرونا برخی فکر می کردند کارهایی هست که اگر انجام ندهیم آسمان به زمین می‌آید یا مسیر تاریخ عوض می شود. اگر ما نباشیم یا آن کار را انجام ندهیم بزرگترین رسالت تاریخی را فرو گذاشته ایم و ممکن است خللی و نقصانی در عالم به وجود بیاید اما بسیاری از کارهایی را که تا دیروز گریزناپذیر می دانستیم و تحت هر شرایطی باید انجام می‌دادیم طی هفته های متوالی فرو گذاشته ایم و هیچ رخنه و خللی در عالم هستی نیفتاده است. زندگی عادی عده ای از مردم به ویژه اقشار ضعیف و آسیب‌پذیر دچار اختلال شده است وباید در کوتاه مدت و با فوریت در باره این معضل اندیشیده وعمل شود اما این ربطی ندارد به اینکه بپذیریم بسیاری از کارهایی که بسیاری انجام می دادند اگر انجام نشوند تحول بزرگی رخ می دهد به عبارت دیگر ما می‌توانیم مروری بر کارنامه خود داشته باشیم تا متوجه شویم که کارهای زیادی بودند که زائد یا غیر ضروری یا قابل جایگزین و یا قابل جبران به وسیله های دیگری بوده اند. ما می توانیم اکنون به آنها بیندیشیم و سبک زندگی خود را اصلاح کنیم. یکی از نمونه های بی شمار قابل ذکر، #سوگواری هایی است که در اقشار فقیر و غنی رایج شده بود. گاهی مجلس ختم، سوم، هفتم، چهلم و سالگرد با تشریفات پر هزینه دایر می شد و برخی مجالس میانی هم داشتند. هزینه‌هابی که برای صاحب عزا پیش بینی نشده بوده و باعث مشکلاتی برای خانواده‌های بازماندگان و حتی برای مهمانان می‌شد. در این ایام، شرایطی به وجود آمد که به طور مطلق همه اینها تعطیل شد و نشان داد که می‌توان این تشریفات را تعدیل کرد و به یک مجلس بزرگداشت و یادبود بسنده کرد و هزینه این تشریفات را صرفه‌جویی و صرف کارهای خیر کرد.
اگر ضمن مقابله با تلخی های کرونا، به سودمندی های آنهم ببندیشیم شبیه کسی عمل کرده ایم که از شکست، پلی برای پیروزی می سازد نه #افسردگی و شکست بیشتر.
کانال گفتارهای باقی
https://t.me/emadbaghi
اینستاگرام emadeddinbaghi
وبسایت www.emadbaghi.com
فیس بوک Emadbaqi@
عمادالدین باقی
