باید از نهادهای مدنی هم دعوت می شد (ارزیابی سخنان رئیس جمهور در اجلاس حقوق شهروندی)

روزنامه سازندگی پیش شماره2 شنبه2دی1396
ضمن تبریک انتشار روزنامه سازندگی و آرزوی زندگی برای سازندگی و نیز اهتمام آن به بهبود زندگی ایرانیان، این روزنامه نوپا به مناسبت سخنان رئیس جمهور در اجلاس حقوق شهروندی پرسش هایی را با عمادالدین باقی در میان گذاشته است. اولین سوال اینکه معایب و‌ محاسن منشور حقوق شهروندی از نظر شما چیست؟
خوشبختانه اعلام کرده اند که پرونده منشور حقوق شهروندی مختومه نشده و اگر نقدها و ایرادهایی متوجه آن باشد ترتیب اثر می دهند. چون درباره این مسیله پیشتر به تکرار و تفصیل سخن گفته ام ترجیح می دهم به همان اظهارات ارجاع بدهم. از جمله در روزنامه اعتماد شنبه 22 آبان1395 و شرق،یکشنبه24خرداد1394 و مجله آسمان، شماره67 ص70-64 و یکی از نکاتی که در انجا مورد توجه و تاکید بوده نگاه عملیاتی داشتن به حقوق شهروندی و پرهیز از شعارهای کلی است. مصادیق و مثال هایی هم برای رویکرد عملیاتی‌شدن بیان کرده ام. مسئله دیگری که اینجا لازم می دانم تاکید کنم این است که منشور حقوق شهروندی باید خود را هرچه بیشتر با «اسناد مادر» حقوق بشر و منشور جهانی حقوق بشر، هماهنگ کند چون این منشور برآیند سال ها هم اندیشی متفکرانی از سراسر جهان از اقوام، ملت ها، دولت ها و پیروان آیین های گوناگون است. بر کلمه «اسناد مادر» تاکید می کنم چون معتقدم در برخی اسناد فرعی و الحاقی نکات مناقشه انگیزی وجود دارد.
از معایب و محاسن که بگذریم اما ساز و کارهای تضمین اجرای مفاد این منشور بسیار بحث مهمی است مهم‌ترین سازو کار از نظر شما چیست؟
برای آن می شود فهرستی را برشمرد اما مهم ترین راهکار تحقق و تضمین اجرای حقوق شهروندی، سازمان های مردم نهاد هستند.دنیای امروز دنیای اقتداریابی روز افزون نهادهای مدنی است. این یک روند گریز ناپذیر است. هرم قدرت در جهان در حال وارونه شدن است. قاعده هرم دارد به بالا می رود. در کشورهای اسکاندیناوی این پدیده بروز و ظهور سریعتری داشته و در جهان به سرعت رو به گسترش است. فشار و تهدید و جلوگیری از رشد آنها راه به جایی نمی برد و صرفا کارکرد یک مسکن را برای قدرت هایی که مانع ان می شوند دارد اما می دانیم که گرچه در مثل مناقشه نیست اما کارکرد مسکن این است که موقتا نمی گذارد سلول های عصبی پیام مربوط به زخم و درد را به مغز برساند نه اینکه جراحت را درمان می کند و در واقع نقش اغفالگر دارند. آینده نزدیک متعلق به نهادهای مدنی است. خوشبخانه اقای روحانی جزو نادر مسیولانی است که این را فهمیده و در سخنرانی اش از نهادهای مدنی خواست که وظیفه شان را در این رابطه عمل کنند اما مشکل اینجاست که پس از سال88 تعداد زیادی از آنها تعطیل شده اند و غالبا غیر رسمی فعالیت می کنند و آقای روحانی باید شرایط احیا و فعالیت را برای آنها فراهم کند. چون خود دکتر روحانی در سخنرانی اش در این همایش گفته است بودجه97 را رها نکنید لازم می دانم یاداوری و تاکید کنم در مقاله ای که تحت عنوان”بودجه فقیر” نوشتم توضیح دادم که یکی از ابزارهای مؤثر حمایت از جامعه مدنی هم قانون بودجه است.
به نظر شما چرا لایحه حقوق شهروندی که از طرف رئیس جمهور وعده داده شده بود تا به حال ارائه نشده است و اگر به مجلس ارائه شود چه تحولاتی از نظر تضمین حقوق شهروندی به وجود می‌آورد؟
این را باید دولت و مجلس پاسخ دهند. بوروکراسی فشل کننده و همچنین عدم درک اهمیت حیاتی لایحه حقوق شهروندی و نیز ترس از تبدیل شدن آن به شیر بی یال و دم اشکم (مانند قانون جرم سیاسی) و بعد از همه اینها مواجه شدن با سد شورای نگهبان از جمله عواملی است که تاکنون نگذاشته این منشور به قانون تبدیل شود اما روحانی با همایش امروز نشان داد عزم آن دارد که اجرای آن را شروع کند و می خواهد به قول خودش منشور حقوق شهروندی را به فرهنگ و گفتمان تبدیل کند.
گزارشی که چند وزیر و دو معاون رییس جمهور ارائه کردند را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ معیارهای این ارزیابی چیست؟
با وجود استقبال و ستایش از این اقدام رئیس محترم جمهور یک انتقاد هم دارم. تشکیل جلسه اخذ گزارش عملکرد حقوق شهروندی از وزارتخانه ها در شروع گام مثبتی است اما در ادامه باید متحول شود زیرا با کیفیت فعلی می تواند اغواگر شود و به یک نمایش توخالی بدل شود. وزرا همه از حسن جریان امور سخن خواهند گفت. این “حسن جریان امور” بلیه ای است در سامانه سیاسی ما. در زمان شاه انچه حکومت را ساقط کرد همین حسن جریان امور بود. پرویز راجی سفیر شاه در سازمان ملل و بقیه مقامات در خاطرات خودشان گزارش داده اند خودکامگی شاه به حدی رسیده بود که کسی جرات نمی کرد نارسایی ها را بگوید و وقتی از مشکلات و نارسایی ها برای شاه می گفتند ناراحت می شد و می گفت خلاف به عرض تان رسانده اند لذا همه یکسره از حسن جریان امور می گفتند.
بنابراین در ادامه این سنت نوپا و خجسته که توسط رییس جمهور ابداع شده است باید در کنار وزرا از نهادهای مستقل مدنی و اشخاص محوری هم دعوت کنند تا گزارش دهند و وزرا نتوانند این سنت نیکو را به تریبون تبلیغی خود بدل کرده و چشم بر موارد نقض حقوق شهروندی ببندند. انها اگر ببینند ناظران مستقل حضور دارند در گزارش خود غلو نمی کنند و در عمل هم سعی می کنند درست کار کنند.
با توجه به وعده های انتخاباتی رئیس جمهور سخنان ایشان را در اجلاس امروز چگونه ارزیابی می‌کنید؟ عزم دولت و رییس جمهور در اجرای این منشور چه بروز و نشانه هایی داشته است؟
من یک شهروندم و نماینده مردم نیستم و ازطرف خودم حرف می زنم. اساسا هرکس نماینده خودش است نه دیگران. البته در روزهای انتخابات ما نظر خود را اعلام کرده ایم و کسانی هم با ما مشورت کرده و به دکتر روحانی رای داده اند. من وقتی به او رای دادم و دیگران را تشویق کردم فقط به این خاطر بود که رییس جمهوری فرهیخته داشته باشیم که با جنگ طلبان همنوا نباشد و بکوشد ایران را به جامعه جهانی بازگرداند.من به حل مسئله هسته ای و دوری از جنگ رای دادم. این یکی از راه های بهبود زندگی مردم بود.
اما روحانی امروز با سخنانش ما را روسفید کرد. انچه او می گوید فقط حرف نیست چون جریان ساز است. و از مجموعه ای معضلاتی که باید حل شوند گفت. از سلامت، محیط زیست، اشتغال، آلودگی هوا. او حرف دل ما را زد. او گفت دست ازسر مردم بردارید. از اینکه هیچ کس بالاتر از قانون نیست، سخن گفت.
در دنیایی که کل شهر یا کشور را وای فای رایگان با سرعت بالا می کنند او گفت بگذارید مردم ما هم از اینترنت پرسرعت بهره مند باشند تا شغل هم ایجاد شود و هر روز از ضرورت فیلتر کردن حرف نزنند. حقیقتا این اهانت و هتاکی به شخصیت یک ملت است که عده ای هر روز قیم مآبانه از ضرورت فیلترینگ حرف می زنند.در سنگاپور سرعت اینترنت105 مگابایت بر ثانیه، در امریکا32 و روسیه 27 است اما در ایران 4ونیم مگابایت بر ثانیه است و این فاجعه است. توهین به مردم و توهین به ایران است. 105 سنگاپور کجا و 4ونیم کجا.
رییس جمهور گفت ما یک فضای امنیتی نمی‌خواهیم. از شنود و از دخالت در زندگی خصوصی مردم، از خودحق پنداری دینی بعضی مدعیان، از تصور عقل مطلق بودن بعضی ها، از تفتیش عقاید، از لزوم خانه شیشه ای بودن قدرت برای مقابله با فساد گفت، ازشفافیت در بودجه و اینکه مردم همین بحث های روزهای اخیر درباره ردیف های بودجه را رها نکنند گفت و نشان داد او آگاهانه می خواسته مردم در جریان ردیف بودجه هایی که سال هاست وجود داشته و حسابرسی نمی شده قرار گیرند و از بسیاری مسایل مهم گفت.
و به عنوان آخرین سوال، آقای رئیس جمهور از نقد خود و دولت استقبال کرد. آیا شما هم منتقدید؟
بدون شک هر انتقاد و منتقدی را نباید به ضدیت با اصلاح طلبی تعبیر کرد چون واقعا بعضی انتقادات به دولت وارد است. برای مثال در همین سخنرانی امروز، رئیس جمهور می گوید:«ما در بودجه سال 97 هيچ چيزي را گران نخواهيم کرد مگر اينکه بگوييم اين پول کجا صرف خواهد شد و اگر قبول کرديد اين کار انجام مي‌شود» در جای دیگری هم می فرمایند:«.مسئله بودجه را رها نکنید» و این نشان می دهد واکنش افکار عمومی به ردیف بودجه ها را دیده اند. اگر چنین است و قبول کردن مردم ملاک است پس آقای روحانی باید جواب بدهند که چرا بودجه بسیاری از اشخاص و نهادهای خاص را امسال با وجود اینهمه فقر در جامعه افزایش داده اند؟ و حال که صدای اعتراض را شنیده اند بودجه را تا پیش از تصویب در مجلس اصلاح کنند و برخی ردیف های مورد اعتراض را حذف کنند یا کاهش دهند. اینکه هم اصل آن را بپذیرند و هم افزایش دهند و بعد بگویند از این پس باید حساب پس بدهند در جامعه، پذیرفتنی نیست. اگر مردم راضی نباشند حتی یک نفر از مردم، از نظر شرعی پولی که به آن اشخاص و نهادها تعلق گرفته حرام است و بدتر آنکه این پول به نام دین و روحانیت باشد. من یکی از خیل شهروندانی هستم که از اختصاص بودجه بیت المال به بعضی از این نهادها و اشخاص راضی نیستم. با وجود این انتقادات به نظر من بخشی از انتقادات با مضمون پشیمانی از رای دادن به روحانی هم بیانگر افکار عمومی نیستند خصوصا که موج سواری و مهندسی انبوه رسانه های ضداصلاحات هم ان را دامن می زد. ازطرفی روحانی نباید برای رضایت خاطر عده ای پیوسته موضعگیری کند. او باید به حکم “کم و گزیده گوی چون دُرٌ” با فواصل زمانی بیشتر اما حرف های مؤثر، سنجیده و کلیدی بزند. او باید بیشتر عمل کند. این را هم نباید از نظر دور داشت که عده ای در جامعه، تداعی کننده داستان ملانصرالدین و پسرش هستند. وقتی خودش سوار مرکب می شد می گفتند چه بی رحمی است خودش سوار شده و کودک را پیاده. وقتی پسرش را سوار می کرد می گفتند پیرمرد ناتوان، پیاده است و پسرش سواره. وقتی هر دو سوار می شدند می گفتند به خر بیچاره رحم نمی کند و هنگامی که هر دو پیاده می شدند متهم به بلاهت بود چون که مرکب خالی است و انها پیاده می روند. الان هم اگر روحانی در کار عمل باشد و کمتر حرف بزند می گویند منفعل و ساکت شده و بخاطر انتخابات ان حرف ها را می زد. اگر حرف بزند و موضعگیری کند یا می گویند مردم توقع دارند به جای حرف زدن کار کنید و یا می گویند به جای نشستن در جایگاه یک مقام مسئول در جایگاه اپوزیسیون قرار گرفته. واقعیت این است که چهره های شاخصی دیدگاه های معتدل تری را درباره عملکرد دولت روحانی بیان کرده و می کنند و روحانی باید به حکم «یک ده آباد به از صد شهرخراب»، در 4سال دوم خود فارغ از این بحث ها، دوسه پروژه مشخص و ملی را به نتیجه برساند.
کانال گفتارهای باقی
https://t.me/emadbaghi
اینستاگرام emadeddinbaghi