یک کمیته ملی حقوق بشر و شهروند تشکیل شود: متن سخنرانی در نشست وزارت کشور

🎤هم میهن در گزارش جلسه وزارت کشور: عمادالدین باقی نویسنده و پژوهشگر حقوق بشر: یک کمیته ملی حقوق بشر و شهروند تشکیل شود

📜 هم میهن شماره 835 پنجشنبه ۲۶ تیر ۱۴۰۴ ص ۱و۴ و ۵

✍️ با سلام به دوستان و تشکر از دعوت به این مجلس. به عنوان‌کسی که در تمام طول عمر جمهوری اسلامی هیچگاه مسئولیت دولتی نداشته ام اینجا هم که دعوت شدم به امید کورسویی آمدم. شما گفتید هر کس ۵ دقیقه فرصت دارد صحبت کند. سال‌هاست دولتی‌ها بریده اند و دوخته‌اند و ما نظاره‌گر بوده ایم یا گفته اند و ما شنیده‌ایم. فکر می کنم بهتر است حالا که فرصتی ایجاد شده اینجا به افرادی که در حوزه مدنی بوده اند بیشتر فرصت داده شود تا حرف بزنند و شما بشنوید. در ۵ دقیقه قبل از اینکه کلامشان منعقد شود وقت منقضی می‌شود و بهتر است کمی در این مورد بازتر برخورد شود.

اولین نکته که لازم می‌دانم تذکر بدهم این است که همه به خاطر داشته باشید که فقط یک باریکه مو فاصله داشتیم تا اینکه امروز در این سالن به جای شما، دشمنان شما نشسته باشند و افرادی که اینجا هستند کشته یا فراری یا آواره باشند و همه حواس من باشد که از چه خطری عبور کرده‌ایم و به لطف مردم این اتفاق نیفتاد و تجاوز دشمن شکست خورد.

ما از مدتها قبل پیش بینی می‌کردیم که آنها روی نارضایتی مردم حساب کرده اند. برخی نشریات خارجی را که رصد می‌کردم از جمله مقاله ای در یک نشریه اسرائیلی و مقاله ای در یک نشریه انگلیسی زبان نشان می‌داد که آنچه که باعث شد ایران تهدید شود به بمباران یا مذاکره،  طمعی بود که به نارضایتی ها بسته بودند. تصور می‌کنند در ایران مردم جان به لب شده اند و منتظر یک مشت آهنین هستند و آنها می‌توانند ضربه را وارد کنند تا مردم قادر باشند به خیابان بریزند و حکومت را عوض کنند.

لذا اوایل فروردین و در ایام تعطیلات عید بیانیه ای با امضای ۵۳۶ نفر را تهیه کردیم. لُبّ بیانیه‌ این بود که ما به عنوان منتقدان و ناراضیان از وضع موجود اگر کشورمان مورد تعرض قرار گیرد اختلافاتمان را با حکومت به تعلیق در می‌آوریم و در برابر متجاوز، متحد و یک صدا می‌شویم. تعمد داشتیم که امضا کنندگان هرچه بیشتر غیردولتی و متعلق به جامعه مدنی و یا جزو منتقدان باشند تا پیام ما بهتر شنیده شود به همین دلیل نزدیک به یک سوم آنها از زندان کشیده‌های جمهوری اسلامی بودند. واکنش‌های منفی که بعضی افراد اپوزیسیون و رسانه‌های برون‌مرزی نشان دادند آشکار کرد که روی نقطه حساس و جای درستی دست گذاشته‌ایم. این بیانیه نیمه فروردین ماه منتشر شد و اتفاقات جنگ ۱۲ روزه نشان داد این خطی که شروع کرده بودیم جواب داده است.

✔و اما ️موضع ما در مورد گشایش فضای اجتماعی و سیاسی و آزادی زندانیان صرفاً از باب مصلحت نیست بلکه معتقدم از باب حقیقت و مصلحت این موضوع اهمیت پیدا می‌کنه از منظر حقیقت یعنی اینکه اینطور نیست که اگر شرایط عادی بود وضعیت موجود ایرادی نداشت و اصلاً اگر شرایط عادی هم بود وضعیت بسته و یک سزی کارهایی که انجام می شود حتی به سود صلاح خود حکومت هم نیست.

این‌جنگ تمام نشده و جنگ ۱۲ روزه نبوده از ۴۰ سال پیش تا امروز بوده و بعد از این هم خواهد بود و خطر همچنان هست و باید به یک سری مسائل جدی‌تر فکر کرد. هر عمل نادرست شما در تقویت جبهه دشمن موثر آست ولی آنچه ما می بینیم تقویت دائمی جبهه دشمن است. بگذارید مصداقی صحبت کنم.

مثلاً قبل از این اتفاقات برای دو زندانی زن به نام‌های وریشه مرادی و پخشان عزیزی حکم اعدام داده شده، از منظر حقیقت یعنی مبنا قرار گرفتن حقوق و قانون، احکام آنها محل مناقشه‌اند براساس همان مطالبی که در خود دادنامه هست واقعاً آنها مستحق حکم اعدام نیستند ولی فرض کنید اصلا حکم هم درست است ولی وقتی که از نظر کارکردی نقض حکم آنها یک پیام مثبت به جامعه دادن است برای اجرای حکم آنها درست برعکس دشمنی‌ها را وسعت می‌بخشد. در حالی که وقتی در چنین شرایطی همین زندانیان تجاوز دشمن را محکوم می‌کنند خودش یک میهن پرستی و توجیه منطقی برای انعطاف نشان دادن. خانم وریشه مرادی که خودش زیر حکم اعدام است با چند نفر دیگر از داخل زندان بیانیه دادند علیه تجاوز اسرائیل. خانم پخشان عزیزی هم روز سوم جنگ از زندان تلفن کرده بود در حضور خانواده‌اش صحبت می‌کردیم و ضبط هم شد که او می‌گفت این تجاوز محکوم است ولی با قطع اینترنت امکان انعکاس آن میسر نشد. خوب در این شرایط اگر حکم این‌ها نقض شود این یک پیام مثبت دادن به جامعه و امیدوار کننده است و دیگر بخواهد اصرار شود بر اجرای حکم این‌ها درست مثل شلیک موشک اسرائیل است در میان امید جامعه. باید از قوه قضاییه کسانی اینجا حضور می‌داشتند که به آنها بگوییم کسی که زیر حکم اعدام جمهوری اسلامی است اما در مقابل تجاوز دشمن موضع می‌گیرد، برای این کار ارزش قائل شوید. قوه قضاییه و حکومت باید نسبت به همه کسانی که تجاوز اسرائیل را محکوم کردند انعطاف نشان بدهد و کمک کند که همبستگی اجتماعی تقویت شود اما نه تنها چنین اتفاقی نمی‌افتد بلکه درست در زمانی که جامعه انتظار گشایش‌هایی را دارد منتظر پرسش‌های مثبت و آزادی زندانیان است همین دیروز شنیدیم که ۵ سال دیگر هم به محکومیت آقای مصطفی تاج‌زاده اضافه شد. من نمی‌فهمم این چه اتفاقاتی است که دارد در این مملکت می‌افتد.

نمونه دیگر خانم نرگس محمدی است که دیدگاه‌های ما بسیار متفاوت است و من انتقاداتم را مستقیماً به خود ایشان گفته‌ام اما اینکه وزارت اطلاعات از طریق احضار یک فرد و همچنین وکیلش پیامی بدهد که تلویحاً می‌خواهد بگوید او را حذف فیزیکی خواهند کرد در این شرایط چه معنایی دارد؟ متن نامه وکیلش به رئیس جمهور را آورده ام برای اطلاع از جرئیات بعد از جلسه تقدیم می کنم. حالا یک نفر مواضعش نادرست باشد ولی این همه وقت نشناسی و موقعیت نشناسی؟ آیا باید اگر کسی مخالف بود حذف شود. با بعضی از کارها کسانی که در همین مدت با وجود ناراضی و مخالف بودن، آمدند و در کنار جمهوری اسلامی و مقابل متجاوز موضع‌گیری کردند مأیوس و دلسرد می‌شوند. یعنی ما داریم هل می دهیم به جبهه مخالف. اینها چند نمونه مصداقی بود.

و اما درباره اینکه چه باید کرد؟ چند نکته را عرض می کنم:

۱- شیوه حکمرانی گذشته باید متوقف شود شیوه‌ای که محصولش وضعیت فعلی شده به گونه‌ای که حکومتی که وظیفه دارد حافظ جان و مال مردم باشد امروز نمی‌تواند حافظ خودش و چهره‌های کلیدی‌اش باشد و خودش هم به خطر افتاده به گونه‌ای که واقعا اگر مردم نبودند بعید بود کشور و جمهوری اسلامی از این خطر به سلامت گذر کند.

۲- مسئولین با مردم صحبت کنند و به جای بعضی حرف های دری وری صراحتاً بگویند که می‌خواهند روش‌ها را اصلاح کنند و مردم را به تغییر امیدوار کنند و برای امیدواری کارهای عملی انجام دهند.

۳- نکنه سوم اینکه آثار و عوارض اصلی جنگ بعد از این ظاهر خواهد شد. جهش قیمت‌ها را این روزها شاهدش هستید. موج گرانی و کمبود و جهش قیمت‌هایی که الان اتفاق افتاده و مشکل کمبود برق و بنزین و گاز چیزیست که با وجود شرایط جهانی و تحریم‌ها فعلاً برطرف نخواهد شد و ما در آینده نزدیک احتمالاً با شورش‌های اجتماعی ناشی از فقر و گرسنگی و گرانی و روبرو باشید. در برابر این وضعیت می خواهید‌ چه کنید؟ باید از حالا تدبیر کنید. چنگ و دندان نشان دادن و ترساندن، امنیتی سازی وارونه و به دشمن خارجی نسبت دادن، راه حل نیست.

باید جلوی ایجاد شکاف در انسجام اجتماعی را گرفت باید نیروهای ملی که در جریان جنگ نقش موثر در ایجاد انسجام ملی در مقابل تجاوز داشتند قدر شناخته شود و کارهایی که آنها را مایوس و بی‌تفاوت کند انجام نشود.

۴- رویکرد مجازات گرایی خاتمه پیدا کند. این کار مستلزم این است که قوه قضاییه هم در اینجا ورود کند. در همین آمریکای جنایتکار در زمان جنگ ویتنام و یا در زمان جنگ عراق هزاران نفر تظاهرات می‌کردند علیه جنگ و نشریات هم علیه جنگ و حکومت به خاطر جنگ ویتنام اعتراض می‌کردند،  ولی نه روزنامه ای توقیف می شود نه  روزنامه گاری بازداشت شد. در همین اسرائیل قصاب و جلاد در همین روزها می‌بینید که روزنامه ها علیه جنگ و ناتانیاهو مقاله می نویسند

البته می دانم ایران با انها قابل قیاس نیست. آنجا نظام شان مورد حمایت همه حکومت های غربی و سازمان‌های نطامی و اطلاعاتی غرب است و می دانند با مقاله و تظاهرات حکومت سرنگون نمی شود ولی اینجا با همه عوامل داخلی و خارجی دنبال سرنگون‌کردن هستند  ولی اینجا  افرادی بخاطر بعضی پیامک های مجازی ولو اینکه خود من هم شرم اور می دانم اما نباید مجازات شوند. سری به  دادسراها بزنید ببینید چقدر افراد را بازداشت کرده اند. باید ببینید چرا به اینجا رسیده اند. بعضا جوانان یا افراد خشمگین از عجز در تغییر یا شرایط زندگی شان اینجا کشیده شدند و ما هم این‌ها را می‌کشیم به مجازات.

۵- نکته دیگر اینکه اگر واقعاً قرار است اتفاقی بیفتد یک کمیته حقوق بشر و شهروندی ملی ایجاد شود نه اینکه اعضای آن همان کسانی باشند که تاکنون وضع را به اینجا رسانده یا توجیه کرده‌اند، کمیته‌ای باشد که هدفش جلوگیری از واگرایی اجتماعی و پیشگیری از ارتکاب اعمال و رفتارهای ناقض قانون است و نقش ملموسی در نظارت و گزارش دهی داشته باشد به آن اعتماد شود و در تصمیمات مورد توجه قرار گیرد.

۶- نکته ششم این که جلوی غضنفرها گرفته شود. بعضی حرف‌هایی که گفته می‌شود برای کشور خیلی هزینه ساز است مثلاً اینکه یک آدم دولتی در تلویزیون بیاید بگوید ممکن است چند پهپاد بعضی جاها را در اروپا منفجر کنند یا ناف ترامپ را هدف بگیرد این حرف‌ها کشور را به خطر می‌اندازد. اگر یک فرد غیر دولتی یا روزنامه نگار این حرف را بزند چندان تاثیری ندارد گفتنش از سوی افراد دولتی کار نادرستی است و باید جلوی این‌ها گرفته شود.

لینک تصاویر جلسه در سایت وزارت کشور. https://www.moi.ir/photo/266229/%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%D8%A7%D8%AD%D8%B2%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9-%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1