مرجع تقلیدی که به کرامت انسات اعتقاد داشت

گزارشی از نشست علمی با عنوان «کرامت انسانی و حقوق بشر در آراء آیت الله منتظری»

مصطفی ایزدی
مجله صدا، شماره 69 شنبه26دی 1394 ص 34
پنج شنبه 17 دی ماه 94 ، اولین همایش بررسی افکار مرحوم آیت الله منتظری با عنوان « کرامت انسان و حقوق بشر در آراء آیت الله العظمی منتظری» در سالن کتابخانه اقبال لاهوری شهر قم برگزار گردید.
در این گردهمائی تعداد زیادی از شاگردان بلافاصله حضرت آیت الله و تعدادی از علاقه مندانش که با مطالعه آثار مکتوب یا شنیدن نوارهای درسی وسخنرانی های ایشان، با دیدگاه ها و اندیشه های علمی وی آشنا شده بودند، حضور داشتند.
بحث های مطرح شده در این همایش، که ذیل عنوان کلی موضوع نشست یعنی کرامت انسان و حقوق بشر در آراء آن حضرت بود، توسط چند نفر از شاگردان برجسته اش تهیه و تنظیم شده بود. یادآوری می شودکه حسب گفته دست اندرکاران همایش، تعداد 36 مقاله پژوهشی برای ارائه به علاقه مندان، به دبیرخانه رسیده است که 5 مقاله آن در این نشست قرائت گردید
این همایش که به ریاست حجت الاسلام احمد منتظری و دبیری دکتر مسعود ادیب برگزار شد، از دو جلسه دو ساعته تشکیل گردید.
در جلسه اول ، دبیر همایشاز چگونگی شکل گیری نشست و مقالات وارده گزارشی ارائه کرد و گفت : « امروز شاگردان آیت الله منتظری بر این شده اندکه به جای مراسم بزرگداشت مالوف، به برسی آراء ایشان بپردازند . این نشست در حقیقت شماره صفر این مباحث محسوب می شود.»، سپس احمد منتظری فرزند مرحوم فقیه عالی قدر ، ضمن خیر مقدم و تشکر از همه شرکت کنندگان و کسانی که زحمت تحقیق و تالیف مقالات را کشیده اند، دیدگاه های دلسوزانه پدرش را که همیشه و همه جا و حتی در توصیه به مقامات و مسئولان کشوری و لشکری ، از کرامت انسان و حقوقی که اسلام برای بشر – خارج از هر مقام و مسلک و دین و نژاد و باور های متفرقه – در نظر دارد سخن می گفت، وی به طور خلاصه بیان کرد. خلاصه ای از سخنان وی چنین است : « کیفیت بالای مقالات باعث افتخار است.»، « این جلسه تجلیل از راه آیت الله منتظری است که راه اولیاءالله می باشد. » ، « امیدواریم حقوق بشر نه تنها در سخن ، که سرلوحه عمل مسئولان جمهوری اسلامی قرار گیرد.» ، « تقسیم بندی جامعه به خودی و غیرخودی بر خلاف راه و روش پیامر(ص) و (ع) است.» ، « سیره عملی آیت الله منتظری در دفاع از حقوق مخالفان دلیل نفوذ و ماندگاری کلام ایشان است.» ،
پس از سخنان احمد منتظری ، از هیات رئیسه جلسه : آقایان دکتر فضل الله صلواتی، آیت الله رحمت امام جمعه سابق تنکابن و آیت الله مهدوی آملی امام جمعه سابق آمل دعوت به عمل آمد که در جایگاه مخصوص مستقر شوند و ریاست جلسه را به عهده بگیرند.
× × × × ×
اولین مقاله ای که به حضار ارائه گردید توسط آیت الله سید محمد علی ایازی نوشته شده بود که خود ایشان پیرامون آن سخن گفت. در این مقاله که « کرامت انسان و دفاع از حقوق مخالف در رویکرد آیت الله منتظری» نام داشت، آقای ایازی با تکیه بر آراء و آموزه های استاد خود، به عنوان فقیهی که به جامعه توجه دارد و فقه اوانسان محور و عصری است تاکید بر حقوق مخالف را در آثار معظم له مورد بررسی قرارداده و مبنای آن را توجه به کرامت انسان دانسته است،. نویسنده کوشیده است معنای کرامت ذاتی را روشن کند و ابتنای حقوق بشر خصوصا مخالف را بر آن آشکار سازد
در مقال دوم با عنوان « مبانی دینی کرامت ذاتی انسان از منظر آیت الله العظمی منتظری »، حجت الاسلام و المسلمین محمدحسن موحدی ساوجی معنای کرامت ذاتی انسان را بیان کرد و لوازم و نتایج آن را بررسی نمود. وی جهانشمولی این کرامت، عدم تقیید آن به دین و عقیده خاص و فراتر بودن آن از افعال آزادی و اختیار انسان را، از دروس عالیه آیت الله منتظری به عنوان اولین فقیه شیعی که به کرامت انسان و حقوق متولد ازآن پرداخته، استخراج نموده است.
× × × × ×
در جلسه دوم که هیات رئیسه آن حجج اسلام آقایان محمد صادق کاملان، سید رضا برقعی و جواهری بودند، سه مقاله قرائت گردید.
مقاله اول این جلسه را آقای عمادالدین باقی با عنوان « گونه شناسی کرامت، ادله ذاتی و پیامدهای آن از دید قرآن به روایت آیت الله منتظری » بود که در آن با ذکر سابقه نوپدید واژه های « حقوق انسانیت » و « حقوق بشریت » و حدوث آن در ادبیات روشنفکران را مطرح ساخت و به بیان مفهوم و مصدر آن پرداخت و با ذکر انواع کرامت انسان ، به آیاتی از قرآن متناظر با این معانی اشاره و سطوح سه گانه کرامت در قرآن را مطرح کرد. وی آیت الله منتظری را نخستین مرجع تقلیدی می داند که به کرامت ذاتی انسان اعتقاد دارد. باقی، الزامات و پیامدهای کرامت ذاتی را مورد توجه و عنایت آیت الله منتظری دانسته و به نقاط اشتراک و افتراق الهیات و سکولاریسم و اومانیسم اشاره کرده و در نهایت، دلایل آیت الله منتظری بر کرامت ذاتی را بررسی نمود.
مقاله بعدی که مقاله چهارم نشست بود با عنوان « حقوق انسانی اقلیت های دینی و نحله های فکری از دیدگاه آیت الله منتظری » توسط حجت الاسلام و المسلمین هادی قابل نوشته شده بود که در جلسه دوم ارائه گردید.
هادی قابل قبل از بازگوئی نقطه نظراتش پیرامون موضوع مقاله فوق الذکر، از برادر دانشمندش مرحوم احمد قابل که از شاگردان شاخص مرحوم آیت الله العظمی منتظری بود یاد کرد و جای او را در اینگونه نشست ها خالی دانست.
در مقاله چهارم با اشاره به نزاع های بشری که ریشه در برتری جوئی و تفرقه افکار دارد به انواع برخورد اشاره کرد و به مساله رعایت حق دیگران پرداخته است.
او مبنای آیت الله منتظری در مساله را رعایت حقوق بشر با استناد به کتاب و سنت و عقل و مبتنی بر سه اصل « کرامت ذاتی انسان ، آزادی دین و آزادی بیان» می داند و دلائل و استنادات معظم له رادر هر یک از موارد تشریح می کند و حقوق اقلیت های دینی و مذهبی را به عنوان نتیجه ، مورد بررسی قرار می دهد و از جمله به مساله تغییر دین می پردازد.
آخرین مقاله را در نشست علمی کرامت انسان و حقوق بشر در آراء آیت الله منتظری، آقای علی الله بداشتی ارائه نمود.
در این مقاله که با عنوان « کرامت انسان و ممنوعیت غیبت » خوانده شد ، آقای اللهبداشتی با ذکر شواهد قرآنی بر کرامت انسان با نگاه ایجابی و سلبی به این آموزه اشاره کردو تمسک آیت الله منتظری به این مبانی را در استدلال به کرامت انسان بررسی نمود و به عنوان یک نتیجه اخلاقی به مساله غیبت و فرو کاستن شخصیت غیبت شونده به عنوان نقش کرامت انسانی او توجه می کند و آن را نافی حق فطری و خدادادی انسان می داند.
× × × × ×
در همایشی که حدود 4 ساعت به طول انجامید ، سخنرانان پس از ارائه نظراتشان مورد پرسش قرار می گرفتند و بخشی از جلسه به پرسش و پاسخ اختصاص داشت که اصطلاحا می گویند به بحث طلبگی گذشت. این همایش که در آرامش و امنیت کامل گذشت ، آغاز راهی بود که می تواند در آینده ، به مناسبت های گوناگون و حتی در شهرهای بزرگی که دارای حوزه علمیه و دانشگاه معتبر هستند برگزار شود و دیدگاه ها وعملکرد هشتاد ساله فقیه عالیقدر مورد بحث و بررسی قرار گیرد. امید است شاگردان مبرز و فرزندان شایسته او با برنامه ریزی جامع تر ، هر آن چه را ضرورت جامعه اسلامی است ، به آگاهی همگان برسانند و مردم را با حقابق اسلامی و احکام انسانساز الهی آشنا سازند.
—————–
سحام نیوز هم پیشتر گزارش مراسم را منتشر کرده بود:
گزارش برگزاری نشست علمی با عنوان «کرامت انسانی و حقوق بشر در آراء آیت الله منتظری»
منتشر شده در یکشنبه, ۲۰دی , ۱۳۹۴
http://sahamnews.org/2016/01/294416/