ماجرای دراویش و ضرورت پرهیز از خشونت

(روزنامه وزین سازندگی تیتر: «همه را با یک چوب نرانیم» انتخاب کرده و تغییراتی جزیی با موافقت نویسنده انجام داده است)
روزنامه سازندگی پنج شنبه3 اسفند1396 ص 27
عمادالدین باقی
دراویش در تاریخ ایران دوران پر فراز و فرودی را سپری کرده اند. گاه جدال متصوفه و متشرعه در کار بوده و گاه آنها با اقتداریابی خود تشیع را گسترش داده اند، سپس فقیهان از آن بهره مند شده اند. در میان متصوفه نحله ها و گرایش های مختلفی وجود داشته که برخی چنان به تشیع و فقها نزدیک بودند که تمایز شان کار دشواری بوده است اما اکنون بحث بر سر صوفیه در تاریخ نیست. دروایش خاکساری و گنابادی دست کم در دهه های اخیر چنان همزیستی ای با سایر فرق اسلامی به ویژه تشیع داشته اند که مردم قایل به تضادی میان انها نبودند. در طول سه دهه نخست جمهوری اسلامی نیز انان همواره پابه پای انقلاب و نظام برآمده از آن بودند. دکتر نورعلی تابنده یکی از شخصیت های همراه با انقلاب اسلامی بود و پیش از انقلاب وکالت مبارزان را برعهده می گرفت و پس از انقلاب در دوره جنگ فعال بودند اما از یک دهه پیش با اقتداریابی خزنده جریانات ضد تصوف و عرفان که با بنیانگذار جمهوری اسلامی نیز به همین سبب دشمنی هایی داشتند ولی با نقاب تزویر و در پوشش مدافعان نظام به جایگاهی دست یافتند، اقدامات خشونت باری را علیه آنان تجویز کرده و بر تضادهای غیر ضرور افزودند. از آن پس بود که برخوردهای حذفی و کنش ها و واکنش ها شروع شد و بارها افراد دلسوزی در درون نظام و در جامعه رسانه ای کشور نسبت به آن هشدار دادند
دراویش، شیعه دوازده امامی هستند که عقایدو اعمال شان با بقیه شیعیان تفاوت چندانی ندارد و در خرافات و غالی گری نیز برخی مداحان و دسته های مذهبی ضد دروایش، گوی سبقت را از آنها ربوده اند.
در ماه های اخیر دست های پیدا و پنهانی به ویژه از درون، در کار راه اندازی آشوب هایی برای بهم ریختگی ایران هستند. در چنین شرایطی ناگهان خبر یا شایعه ای مبنی بر حکم دستگیری دکتر تابنده 90 ساله، پیر فقرای گنابادی پخش شده و عده ای از آنان برای جلوگیری از بازداشت مراد سالخورده خویش، گرد خانه او اجتماع می کنند. این رخداد به آسانی مهار شدنی بود به ویژه که دکتر تابنده به مرام ضدخشونت و همراهی با نظم موجود باور دارد اما تحریکات ادامه می یابد تا اینکه طبق فیلم ویدیویی منتشر شده، یکی از دروایش با مشاهده صحنه حمله نیروهای امنیتی به هیجان امده و دست به واکنش جنون آمیزی می زند و با اتوبوس، عده ای را زیر می گیرد. این عمل چه واکنش باشد چه کنش، بدون تردید مجرمانه است اما نمی توان آن را از مجموعه رویدادهای پیشین جدا کرد. مرتکب این جنایت، مجرم است و کسانی هم که با پخش شایعات و تحریک عواطف، زمینه ساز آن شدند شریک جرم اند. آنچه پس از این حادثه ناگوار و شهادت سه تن از پرسنل نیروی انتظامی روی داد موضعگیری ها و نوشته هایی است که بر آتش فتنه می دمند و همچون برخی فرصت طلبان خارج نشین و مدعی اصلاح طلبی، از موضع روشنفکرانه، عمل یک فرد گناهکار را به کلیت دروایش تعمیم داده و آن را مبنای تحلیل رفتار همه آنان می گیرند در حالی که دروایش در همه این سال ها نشان داده اند که اهل مسالمت و مخالف خشونت اند و نمی توان به استناد عمل یک تن یا حتی چند تن از آنان، یک جریان تاریخی و جمعیت بزرگ را متهم ساخت. این شیوه شبیه شیوه آنانی است که به استتناد جنایات داعش، همه مسلمانان جهان را متهم می سازند.
امروز چهارشنبه2اسفند، بیانیه دکتر تابنده که نوعی اعلام برائت از اقدام خشونت بار یک درویش هیجان زده است، خط بطلانی بر تحلیل های عوامفریبانه کسانی بود که به استناد عمل مجرمانه یک فرد هیجانی مجوز خشونت علیه جامعه دروایش را که شهروندان این دیار هستند صادر می کردند. در بیانیه دکتر تابنده ضمن تسلیت به خانواده کشته شدگان حادثه اخیر در خیابان گلستان آمده است: « من خودم اعتقاداتم بنا بر مذهب شیعه است، شیعه‌ی دوازده امامی، که منتظر ظهور دوازدهمین امام (عج) هستم…. خوشبختانه امروز که عنان مملکت در دست بزرگانی است که به خدا و رسولش (ص) معتقدند، خوب است که آنها سعی کنند دشمنی‌ها را که موجب این قبیل درگیری‌های دردناک و این طور نگرانی‌ها و غصه‌ها می‌شود از داخل جامعه بردارند. آنها باید سعی کنند که دشمنی‌ای در بین مردم نباشد و به دیده محبت به یکدیگر نگاه بکنند. اگر به این طریق باشد، آنهایی هم که مهر ندارند، یعنی نمی‌خواهند مهر بورزند، خودبخود از جامعه طرد می‌شوند و محتاج به طرد حکومتی نیست و جامعه اینها را طرد می‌کند….بنابراین ممکن است در مسلک درویشی هم کسانی باشند که برخلاف دستورات درویشی و عرفانی رفتار می‌کنند، یا روی غلبه‌ی احساسات و با ابراز احساسات قوی از کوره در می‌روند و چه بسا مرتکب اعمال نادرست و نامقبول درویشی شوند، باید جلوی آنها را گرفت که از کوره در نروند، ولی بالاخره آنها هم انسان‌هایی هستند که باید به حالشان رسیدگی شود تا به خطای خود پی برند»
تداوم تنش ها و درگیری های مذهبی به ویژه در شرایطی که گرگان برای این سرزمین دندان تیز کرده اند صلاح ملک و ملت نیست. ایجاد اعتماد و همدلی ضرورت مبرم زیست جمعی ما است.
کانال روزنامه سازندگی
@saazandegi
کانال گفتارهای باقی
https://t.me/emadbaghi
اینستاگرام emadeddinbaghi