حقوق بشر خواهی بدون هزینه نیست(انتقادی به پناهندگی چن به سفارت امریکا)

هفته نامه آسمان شماره11شنبه23اردیبهشت1391 ص4و5
رسانه ها منبع بزرگ اطلاع رسانی و آگاهی هستند اما مصون از آسیب شناسی نیستند زیرا آفت های بزرگی هم فرا روی آنها وجود دارد. کثرت و تنوع رسانه های کاغذی و مجازی و ماهواره ی به حدی است که آنان برای گریز از دام تکرار و مشابهت ناگزیر از نوآوری و صید خبرهای تازه اند وخبرنگاران برای توجیه ادامه کار خود خبریابی می کنند در نتیجه گاهی عدالت خبری قربانی می شود و خبری به مسئله رسانه ای و حتی جهانی تبدیل می شود که ظرفیت واقعی آن را نداشته است. در حقیقت رسانه ها به کوچک و بزرگ کردن اهمیت خبر در افکار عمومی می پردارند. گاه خبری بزرگ می شود در حالی که خبر مهم تری بخت مطرح شدن نیافته است.دلایل سیاسی در این میان یکی از عوامل بخت یاری یا نابخت یاری خبر هستند. “چن گوانچنگ” که نوزده ماه بود در حبس خانگی بسر می برد از خانه اش به سفارت امریکا رفته به سرعت روی آنتن قرار می گیرد چون وزیر امور خارجه امریکا به چین سفر کرده است و نیاز به جریان سازی علیه دولت چین در این سفر فضا را مناسب تر کرده است.برای توجیه وزن خبر هم کارنامه ای از فعالیت او و اثرگذاری اش بیان می شود درحالی که امکان دسترسی به اطلاعات برای ارزیابی آن برای عمده کسانی که خبر را دریافت می کنند وجود ندارد.من این نکته را با توجه به مصادیق فراوانی که درباره ارائه اطلاعات غلط و بزرگنمایی افراد در رسانه های برون مرزی دارم تذکر می دهم. اقدام چن باردیگر ضرورت پرداختن به این بحث را مطرح می کند که مرز فعالیت سیاسی و حقوق بشری کجاست و آیا مجاز است هر عملی را به نام حقوق بشر انجام داد؟ در این تردیدی نیست که انسان به ماهو انسان در هرجای جهان و با هر وزن و جایگاه و گرایشی باشد واجد حق و احترام و کرامت است و در این هم تردیدی نیست که چین یکی از چند حکومت ناقض حقوق بشر در جهان است که بدون به اعتنا به اعتراضات بین المللی به نقض حقوق بشر ادامه می دهد و هر کس از هر جایگاهی وظیفه دارد با آن مبارزه کند اما در این میان باید مراقب بود بخاطر اینکه باید یک خانه اباد شود خانه دیگری خراب نشود و در آشفته بازار سیاست، مسائلی از چشم همگان پنهان نماند. نباید فراموش کرد که اکنون در سرزمین پهناور چین که نزدیک به یک چهارم ساکنان زمین را در خود جای داده است صدها فعال حقوق بشر در حال فعالیت و مبارزه هستند که برخی از آنها هم در زندانند و کسی نام آنها را نشنیده است اما ناگهان یک نفر با یک کنش سیاسی و پناه بردن به سفارت آمریکا با استفاده از فرصت سفر وزیر خارجه امریکا به چین در صدر خبر رسانه ها قرار می گیرد به نحوی که گفته می شود سفر وزیر خارجه را تحت الشعاع خود قرار داده است. او به چهره بین المللی حقوق بشری در چین تبدیل می شود در حالی که افراد بسیاری بدون پناه بردن به یک دولت خارجی شجاعانه ایستاده و در حال مبارزه هستند زیرا بهتر آن است که یک فعال حقوق بشر برای پیشرفت حقوق بشر در کشور خود بماند و در حد مقدورات از حقوق بشر دفاع کند حتی اگر خطراتی در پی داشته باشد زیرا اثر بخشی کار در درون جامعه حتی در مقیاس محدود به مراتب بیشتر از کار در سرزمینی دیگر است مگر اینکه خطر جانی جدی وجود داشته یا او عضو یک نهاد بین المللی و معتبر حقوق بشری باشد که به اقتضای آن عمل می کند. بدون شک باید از امنیت ” چن گوانچنگ” و امثال وی و از حق آزادی بیان آنها دفاع کرد و توجه داد که فقط او نیست بلکه میلیون ها چینی دیگر وضع مشابهی دارند. اما فعالان حقوق بشر باید ظرایفی را مورد توجه قرار دهند که غفلت از آنها می تواندبه جایگاه حقوق بشر و فعالان این عرصه آسیب برساند و باید هشدارهای لازم را در این زمینه بدهند. اگر “چن” به عنوان یک فعال سیاسی به سفارت پناهنده شده بود و از امریکا درخواست عزیمت به آن کشور را می کرد موضوع قدری متفاوت بود زیرا مقتضیات سیاست و مبارزه سیاسی و روش های سیاسی با فعالیت حقوق بشری تفاوت هایی دارد.لیکن وقتی چنین عملی همراه با عنوان “یک فعال حقوق بشر چینی” در رسانه های جهانی منعکس می شود یکی از آسیب هایی که این نوع اقدامات به فعالیت حقوق بشری وارد می کند این است که برای فعالیت حقوق بشری هنجار افرینی(آنهم در مقیاس بین المللی) کرده و شیوه هایی را موجه می کند که حتی در کوتاه مدت هم به سود جریان حقوق بشر نیست و نه تنها دستاویزی به دولت های ناقض حقوق بشر برای بدنام کردن فعالان این عرصه می دهد بلکه در توده مردم هم شبهاتی را به وجود می آورد و در وجدان عمومی تصور نادرستی نسبت به فعالان حقوق بشر ایجاد می کند.ممکن است برخی تازه کاران حقوق بشر در این کشورها با توجه به اینکه “چن” در سطح بین المللی به عنوان یک فعال حقوق بشر مطرح شد گمان کنند این یک شیوه حقوق بشری است و دیگران به آن سوق داده شوند.برخی تازه کاران ممکن است راه میانبر را برای شناخته شدن انتخاب کنند، ممکن است راه برای فرصت طلبان هموار شود و بزرگنمایی های رسانه ای حتی راه را برای کاسبی با حقوق بشر هموار سازد. کسی که در راه حقوق بشر به ویژه در بعضی کشورها وارد می شود باید بداند که در این راه حلوا تقسیم نمی کنند و ممکن است راهی پر هزینه باشد و او باید این راه را آگاهانه انتخاب کند که در بین راه مجبور به توسل به شیوه های غیر منتظره نشود. روش مبارزه سیاسی و مبارزه حقوق بشری یکسان نیست و حقوق بشر هم اصول ویژه دارد.