آداب زندگی دیجیتالی

#عمادالدین_باقی
منتشرشده در روزنامه سازندگی، ش683 دوشنبه2 تیر1399ص2
همانطور که زندگی کشاورزی، اقتضائات خاص خود را داشته و زندگی در جامعه شهری یا روستایی یا جامعه صنعتی مقتضیات خاص خود را دارد، #زندگی_عصر_دیجیتال نیز مقتضیات خاص خودش را دارد که می توان به تفصیل و با ذکر جزئیات آنها را بیان کرد. گرچه بشر به سختی مقهور فناوری های نو می شود و در عقاید و رفتارها و حتی نامگذاری هایش این تاثیر مشاهده می شود. برای مثال در زمانه ما تعابیر و اصطلاحات فراوانی مانند ‏اقتصاد هوشمند، رباط هوشمند، تلفن هوشمند، فاصله اجتماعی هوشمند، کارت هوشمند و غیره رواج دارد که نامگذاری هایی غلو آمیزند که انسان مخلوق خود را به نحوی دروغین، شأنی برابر خود می بخشد. فناوری ها نو آداب تازه ای هم به دنبال دارند که باید بیاموزیم. در اینجا فقط به یک نمونه و مثال اشاره می کنم.
تا پیش از فناوری های نو، ارتباطات از طریق نامه و نامه نگاری و بعد هم تلفن بود. با آمدن موبایل، پیامک تا حدی جای آن را گرفت زیرا تسهیل کننده و تسریع کننده تبادل پیام ها و ارتباطات بود اماچون هزینه بر بود، این هزینه ها کنترلی را بر کاربران تحمیل می‌کرد و افراد هر چیزی را نمی فرستادند مگر آنچه که ضروری تشخیص بدهند و یا به عنوان کار تبلیغاتی از آن استفاده کنند. البته ورود شرکت های تبلیغاتی معضلی را درست کرده بود. سیل پیام‌های تبلیغاتی باعث نادیده گرفتن و از قلم افتادن پیام های ضروری و نیز اتلاف وقت افراد می شد. برخی پیام های بازرگانی ممکن بود مفید باشند ولی وفور آنها موجب اذیت و آزار بود تا اینکه شبکه های اجتماعی به میان آمدند و این معضل چندین برابر شد. سرچشمه مشکل هم این است که فرستنده پیام یا آگهی فقط خودش را می‌بیند و فکر می‌کند فقط اوست که این پیام را می‌دهد. توجه ندارد که اگر ده‌ها نفر دیگر هم با همین ذهنیت، پیام بدهند برای مخاطب دیگر یک پیام نیست صدها پیام است.
ما آداب استفاده از امکانات و ابزار مدرن را نمی دانیم. برای مثال تلگرام، واتس آپ، سیگنال و… برای تبادل پیام و ارتباط بین اشخاص بوده و جایگزین وسایل سنتی تبادل پیام شده اند. وقتی که افراد در پیج های شخصی شان شروع می کنند به فوروارد کردن اخبار و مطالب فراوان، حتی مطالعه نکردن و فقط باز کردن و بستن صفحات، کاری وقتگیر است. البته اگر افراد نوشته های شخصی خودشان را بفرستند توجیهی دارد یا اگر پاره ای مطالب که خیلی ویژه، مهم و به نوعی مرتبط با حوزه علائق مخاطب است را بفرستند باز هم قابل توجیه است اما اینکه هرکسی خود را به جای خبرگزاری بگذارد و شروع کند به فوروارد کردن پست‌های دیگری که در همه صفحات و گروههای دیگر هم مشاهده می شود چند پیامد دارد:
۱- هر کس فقط خودش را می بیند و فکر می‌کند فقط همین یک دو سه مطلب را فرستاده و توجه نمی کند که مخاطب ممکن است از ناحیه افراد که با پیج های شخصی پیام ارسال می کنند مجموع پیام های دریافتی دیگر ۲- ۳ پست نیست، صدها پست می شود.
۲- گیرنده وقتی که ببیند پست ها تکراری است دیگر آنها را باز نمی کند در نتیجه ممکن است اگر زمانی نامه ای یا پیامی از طرف فرستنده ارسال شده باشد آن هم دیده نشود.
3- باعث اتلاق وقت کاربران است زیرا اگر فقط رد کردن(نه خواندن) یک پیام یک ثانیه هم وقت بگیرد روزانه ممکن است یک ساعت یا بیشتر را هدر کند.
4- مشکل دیگری که به وجود آمده و معضل بالا را بزرگتر می‌کند عضویت های تحمیلی است. گروه مجازی با گروه واقعی از نظر برخی اصول اخلاقی تفاوتی ندارد. در هیچ نقطه ای از جهان بدون اطلاع و موافقت افراد آنها را به عضویت گروه، حزب یا انجمن در نمی آورند. عضویت در گروه ها بر اساس انتخاب افراد صورت می گیرد. آنها باید با اهداف و مرام و برنامه های گروه موافق باشند و ان را انتخاب کنند تا به عضویت در ایند. اما در شبکه های اجتماعی گروه‌های مختلفی تشکیل می شوند و چون یک فرد می تواند بدون اینکه موافقت افراد را جلب یا با آنها گفتگو کند به عضویت در می آورد و کاربران بدون اگاهی قبلی به عضویت گروه های مختلفی آورده شده اند. هرچند که انها می توانند گروه را ترک کنند و این کار گاهی محظوراتی برای آنها ایجاد می کند.
این کار بسیار شایع و در عین حال از نظر اخلاقی و حقوقی ناپسند است زیرا هر فرد باید خودش گروه مورد نظر را انتخاب کند، وارد مذاکره شود و پس از حصول توافق به عضویت درآید.
5- وقتی صفحه محدود گوشی شما با عنوان گروه ها و پیام های فراوان از پیج های شخصی و غیر شخصی اشغال می شود خیلی از پیام ها و تماس های ضروری ممکن است از قلم بیفتند.
بارها اتفاق افتاده است که پیام‌هایی از گروه‌های مختلف آمده وصفحه نمایش گوشی صدها و گاه چندهزار پیام باز نشده را نشان می دهد وهر از گاهی ناگزیر باید یک بار روی آن کلیک کنیم تا صفر شود و یکی یا دو روز دیگر دوباره به همان عدد می رسد. در این میان گاهی پیام های ضروری گم می شوند یا به پایین صفحه می روند و یا حذف می شوند.
تصور کنید باز کردن و دیدن چند هزار پیام چقدر می تواند سبب هدر رفتن وقت باشد. بنابراین بهترین انتخاب و تصمیم برای انسان، صرف نظر کردن از آنها و بازگشت به قبل از شبکه های اجتماعی است یعنی فرض کند که آنها وجود ندارند. در واقع زیاده روی و عدم رعایت اصول، ضوابط و آداب استفاده از ابزارها، امکانات و شبکه‌های های اجتماعی باعث می‌شود که برخی کاربران به ناچار خود را از مزایای آن محروم کنند. بنابراین باید آداب استفاده از وسایل نوین را یاد بگیریم و گرنه به جای اینکه یارشاطر باشند بار خاطر می شوند.
کانال گفتارهای باقی
https://t.me/emadbaghi
اینستاگرام emadeddinbaghi
وبسایت www.emadbaghi.com
فیس بوک Emadbaqi@