روزنامه شرق نظر عمادالدین باقی را درباره مستند قائم‌مقام جویا شد

شماره ۳۰۲۰ – ۱۳۹۶ يکشنبه ۵ آذر ص19
http://www.sharghdaily.ir/Default.aspx?NPN_Id=1451&PageNO=1ن89
«مستند قائم‌مقام، روایتی بدون سانسور و منصفانه از زندگی آیت‌الله منتظری را به تصویر کشیده است». این جمله‌ اول معرفی فيلم است در سایت «سینما مارکت». این مستند جمعه‌شب، سوم آذر ساعت ۱۸ در تالار سوره حوزه هنری رونمایی شد. «قائم‌مقام» مستندی است سیاسی-تاریخی درباره زندگی آیت‌الله منتظری. کارگردان این اثر علی صدری‌نیا، کارگردان مجموعه‌ «دکتر سلام» است و تهیه‌کننده آن محمدمهدی صفارهرندی، رئيس سابق سازمان بسیج دانشجویی دانشگاه تهران و فرزند محمدحسین صفارهرندی، وزیر ارشاد دولت احمدی‌نژاد است. این مستند صد دقیقه است و در آن با افرادی از جمله حجت‌الاسلام ری‌شهری، عمادالدین باقی، حجت‌الاسلام احمد منتظری، حجت‌الاسلام اژه‌ای، حجت‌الاسلام رازینی، عزت‌الله مطهری و آیت‌الله گرامی گفت‌وگو شده است و از مصاحبه‌ها و تصاویر آرشیوی افرادی مانند مرحوم آیت‌الله هاشمی و ناطق‌نوری نیز استفاده شده است. مجری در برنامه رونمایی، مستند را این‌گونه معرفی می‌کند: «[در صحبت‌های] کسانی که در اکران‌های خصوصی مستند قائم‌مقام را تماشا کرده بودند چند کلمه کلیدی برای من جذاب بود که این مستند یک روایت متفاوت، بدون قضاوت و منصفانه بود از زندگی آیت‌الله منتظری». در ادامه کارگردان «قائم‌مقام» چند دقیقه‌ای قبل از پخش فیلم صحبت کرد. علی صدری‌نیا با ابراز امیدواری که این مستند به‌عنوان اثری متفاوت، جامع و منصفانه شناخته شود، گفت: «تلاشی که مجموعه دست‌اندرکاران مستند در این دو و نیم‌، سه سال کردند این بود که سعی کردیم روایتی که عرضه می‌شود روایت منصفانه‌ای باشد. نمی‌دانم چقدر در این کار موفق بوده‌ایم، شما باید قضاوت کنید، امیدوارم این‌‌گونه باشد. تلاش کردیم هر حرفی زده شده به اتکای سند باشد و قضاوت در آن نباشد.»….(ادامه گزارش را در روزنامه شرق ببینید)
آقاي باقي چه شد که در اين مستند شرکت کرديد؟ آيا نتيجه نهايي را ديده‌ايد؟
در روزهای اخیر بخاطر پخش تیزر قائم مقام از سوی افراد زیادی مورد سوال قرار گرفته ام و برخی درباره اصل اینکه پذیرفته ام جلوی دوربین آنان حاضر شوم انتقاد داشته اند و برخی هم نظر مرا درباره این مستند پرسیده اند. درباره اینکه چرا این مصاحبه را پذیرفته ام در فرصت مناسبی باید توضیح بدهم ولی اجمالا اشاره می کنم که یک فرایند چندماهه داشته و مذاکرات و توافقاتی صورت گرفته که تاکنون به آن عمل شده واگر تا پایان کار به توافق عمل شود به نظر من بخشی از انتقادات بلاموضوع خواهند شد به ویژه که روند کار بر اعتماد سازی با حفظ مواضع و دیدگاه ها بوده است.
به دعوت سازندگان مستند قائم مقام در جلسه اکران خصوصی فیلم شرکت کردم و نظرات خود را در آنجا تفصلا بیان کردم که ضبط کردند. سازندگان برای تهیه این مستند سه سال زحمت کشیده اند. من چه موافق و چه مخالف مستند باشم نمی توانم انکار کنم که کار پرزحمتی بوده است. خود فرایند رسیدن به انجام مصاحبه با من که حلقه کوچکی از کل زنجیره کار بوده نمونه ای از آن است.
به نظر شما روايت اين مستند از زندگي آيت‌الله منتظري چقدر منصفانه بود؟
چنانکه به خود این دوستان هم گفته ام این مستند بر اساس یک سناریو نوشته شده و طبعا پلان آن به قصددفاع از آیت الله منتظری نبوده بلکه در پی اثبات نامه 6فروردین 68 آیت الله خمینی بوده است. در قضیه آیت الله منتظری چند رویکرد وجود دارد. یکی رویکرد مبتنی بر نامه 6فروردین است که رادیکال و نافی رهبری و مرجعیت آیت الله منتظری است. دوم رویکرد نامه 8 فروردین 68 بنیانگذار جمهوری اسلامی است که قایل به نفی رهبری و حفظ مرجعیت آیت الله منتظری است. سوم رویکرد منتقدان هر دو نامه 6 و 8 فروردین است که جزو طیف نیروهای موافق انقلاب و جمهوری اسلامی هم هستند. چهارم رویکرد منتقدان مستقل و اصلاح طلب خارج از سیستم است و پنجم رویکرد اپوزیسیون انحلال طلب. گرچه دیدگاه مستند قایم مقام همان است که در تمام این سال ها علیه آیت الله منتظری جریان داشته و در پی اثبات نامه 6 فروردین بوده است اما از نظر حرفه ای و نوآوری بسیار پیشرفته تر از مستندها و تبلیغات رسمی و صدا و سیمایی بوده است به گونه ای که امکان پخش در صدا و سیما را نخواهد داشت چون صدا و سیما خیلی بسته تر از آن است. این مستند دارای تصاویر و فیلم های تازه و جذابی است و برای اثرگذاری همان رویکرد سنتی رسمی کوشیده است سکانس هایی از آیت الله منتظری و یا امثال بنده و حاج احمدآقای منتظری را بیاورند که نوعی بیطرفی را نشان دهد اما پلان کار، ناگزیر سوگیرانه است.
همچنین به دوستان عرض کردم تمام آنچه درباره آیت الله منتظری گفته شده از جمله مسایل مربوط به مهدی هاشمی و فیلم های نبش قبر مقتولان پرونده مهدی هاشمی در 30 سال گذشته کرارا در رسانه های چاپی و صوتی و تصویری در تیراژهای میلیونی گفته شده ]ولی در کذر زمان نتیجه معکوس داده است[. استفاده از برخی چهره ها برای سخن گفتن در نقد آیت الله منتظری از نقاط ضعف دیگر مستند است که سبب می شود به نتیجه معکوسی برسد و در مجموع این مستند در افکار عمومی به زیان آیت الله منتظری تمام نخواهد شد زیرا برخی مطالب که از دیدگاه تهیه کنندگان محترم نقطه ضعف آیت الله منتظری بوده از دیدگاه بسیاری از مردم نقطه مثبت تلقی خواهد شد و این مسئله ریشه در شکافی دارد که میان دیدگاه رسمی با دیدگاه عامه وجود دارد، تضاد دیدگاهی که در همه عرصه های دیگر هم مشاهده می شود و مثلا در انتخابات، یک نامزد از اِلِمان هایی در تبلیغات استفاده می کند به تصور رای آوری که در افکار عمومی منفی است.
نکته دیگر اینکه بیننده وقتی عنوان روایتی بدون سانسور را مشاهده می کند و از طرفی می بیند که مصاحبه ها گزینشی هستند برای او پر روشن است که از میان یک گفتگوی طولانی گزینش شده اند لذا عنوان بدون سانسور را نمی پذیرد اما تهیه کنندگان این مستند کار دیگری را هم در دست انجام دارند که زیبنده عنوان بدون سانسور خواهد بود و آنهم انتشار آلبوم متن کامل همه مصاحبه های موافقان و مخالفان در این مستند است. این آلبوم به منبعی ارزشمند و ماندگار تبدیل خواهد شد و مخالفان و موافقان به آن استناد خواهند کرد. واضح است که وقتی من متن کامل نظرات خودم را مستقلا منتشر کنم تا بیننده و خواننده مستقل از مستند گزینش شده، آن را مشاهده کند ضعفی برای مستند خواهد بود ولی وقتی خود سازندگان منتشر می کنند در واقع منتقدان هم ناگزیرند به آلبوم خود آنها ارجاع بدهند.
مسئله آیت الله منتظری فقط در یک گفتگوی و مناظره کاملا آزاد برای بینندگان می تواند اقناع کننده و روشنگر باشد که تا اطلاع ثانونی فراهم کردن چنین گفتگویی امکانپذیر نیست اما انتشار آلبوم کامل مصاحبه ها کاری ممکن و گامی نزدیک تر به آن است.
به نظر من این مستند فارغ از تفاوت نظرهایی که اشاره کردم بهانه و فرصتی برای بحث و اندیشه بیشتر درباره یکی از مسائل مهم تاریخ نسل ما را می گشاید و از این منظر درخور تقدیر و به پیشواز آن رفتن است و باید از سازندگانش تشکر کرد.
(عبارت داخل کروشه در روزنامه حذف شده بود)
اینستاگرام emadeddinbaghi
کانال گفتارهای باقی
https://t.me/emadbaghi