گالين دوپل هاي خودي آمدند

شرق: چه سخت است كه سياسي ترين مردان و زنان ايران دست اندركار انجمني غيرسياسي شوند و صادقانه بكوشند در هر فرازي از سخن خويش اين صورت جديد را تكرار كنند؛ چنان كه عماد الدين باقي عضو موسس انجمن دفاع از حقوق زندانيان پنج شنبه شب در اولين جلسه هيات امناي اين انجمن چنين كرد. وي كه در تالار زيرين حسينيه ارشاد تهران به نمايندگي از موسسان انجمن گزارش مي داد گفت ما يك حزب سياسي نيستيم. انجمن، نهادي مدني بدون توجه به گرايش هاي سياسي و معطوف به حقوق بشر است و گرچه اهميت احزاب سياسي را درك مي كند و آنها را براي جامعه ايران مفيد مي داند اما مي كوشد بر موقعيت غيردولتي _ غيرسياسي خود تاكيد كند.

باقي با اشاره به نام انجمن كه مطلقِ زنداني را دربرمي گيرد گفت از نظر ما حتي كساني كه مجرم هستند نيز حقوقي دارند كه بايد رعايت شود اگرچه بديهي است كه حساسيت ها نسبت به كساني كه ناحق زنداني هستند فزون تر خواهد بود. عمادالدين باقي كه خود مدتي در زندان اوين محبوس بود و پس از آزادي نيروي خود را براي تأسيس اين انجمن به كار بست كه اينك به ثمر نشسته بود به برخي نارسايي هاي نظام قضايي اشاره كرد و افزود

هيات مديره انجمن دفاع از حقوق زندانيان انتخاب شد
روزنامه شرق29/1/1382

شرق: چه سخت است كه سياسي ترين مردان و زنان ايران دست اندركار انجمني غيرسياسي شوند و صادقانه بكوشند در هر فرازي از سخن خويش اين صورت جديد را تكرار كنند؛ چنان كه عماد الدين باقي عضو موسس انجمن دفاع از حقوق زندانيان پنج شنبه شب در اولين جلسه هيات امناي اين انجمن چنين كرد. وي كه در تالار زيرين حسينيه ارشاد تهران به نمايندگي از موسسان انجمن گزارش مي داد گفت ما يك حزب سياسي نيستيم. انجمن، نهادي مدني بدون توجه به گرايش هاي سياسي و معطوف به حقوق بشر است و گرچه اهميت احزاب سياسي را درك مي كند و آنها را براي جامعه ايران مفيد مي داند اما مي كوشد بر موقعيت غيردولتي _ غيرسياسي خود تاكيد كند.

باقي با اشاره به نام انجمن كه مطلقِ زنداني را دربرمي گيرد گفت از نظر ما حتي كساني كه مجرم هستند نيز حقوقي دارند كه بايد رعايت شود اگرچه بديهي است كه حساسيت ها نسبت به كساني كه ناحق زنداني هستند فزون تر خواهد بود. عمادالدين باقي كه خود مدتي در زندان اوين محبوس بود و پس از آزادي نيروي خود را براي تأسيس اين انجمن به كار بست كه اينك به ثمر نشسته بود به برخي نارسايي هاي نظام قضايي اشاره كرد و افزود در حال حاضر پاره اي از زندانيان خارج از شهر محل اقامت خود در زندان به سر مي برند كه چنين مجازاتي، زندان به همراه تبعيد، چون خارج از مجازات تعيين شده توسط قاضي است، جرم محسوب مي شود. باقي در اين باره به انتقال برخي زندانيان تهراني به رجايي شهر كرج اشاره كرد. عمادالدين باقي در بخش ديگري از گزارش خود به شيوه شكل گيري انجمن دفاع از زندانيان اشاره كرد و پاره اي از فعاليت هاي اين انجمن در دوره تاسيس را برشمرد. به گفته وي تعيين وكيل براي برخي زندانيان بدون وكيل، تهيه كتاب از ناشران براي برخي ديگر از زندانيان و نيز ديدار با برخي از طرفين دعاوي در پرونده هاي غيرسياسي مربوط به دو زن زنداني از جمله فعاليت هاي دوره تاسيس اين انجمن بوده است.

پس از سخنان باقي، كه به عنوان نماينده هيات موسس سخن مي گفت، محمدجواد مظفر كه رياست جلسه را بر عهده داشت از مهمانان دعوت كرد چند دقيقه اي سخن بگويند. در رديف مهمانان چهره هاي آشناي چندي به چشم مي خوردند: از سعيد حجاريان و عزت الله سحابي تا ضيايي فر و انصاري راد. نخستين سخنران مهمان ضيايي فر رئيس كميسيون حقوق بشر اسلامي بود. اين كميسيون كه در دوره رياست محمد يزدي بر قوه قضائيه تاسيس شده بود در سال هاي اخير هر چه بيشتر ماهيتي غيردولتي يافت و به همين دليل با بخشي از حاكميت روبه رو شد. با وجود اين كميسيون همچنان با رعايت ويژگي هاي يك نهاد محتاط اما نسبتاً فعال در حوزه حقوق بشر عمل مي كند. ضيايي فر با ابراز خرسندي از اينكه گروهي از اصلاح طلبان با فاصله گرفتن از فعاليت هاي صرفاً سياسي و نيز فراتر از تلاش هاي مطبوعاتي، كوشيده اند نهادي مدني تاسيس كنند به نكته اي كاربردي براي فعاليت هاي انجمن اشاره كرد.

دبير كميسيون حقوق بشر اسلامي گفت حقوق زندانيان در ايران براساس آئين نامه اي لحاظ مي شود كه توسط شخص رئيس قوه قضائيه تعيين مي شود و اگر چه اخيراً با اعمال نظر آقاي شاهرودي اين آئين نامه به نفع زندانيان مشمول تغيير و تحولاتي مثبت تر از گذشته و انساني تر شده است اما اين منطقي نيست كه حقوق زندانيان از سوي همان كسي تعيين شود كه قرار است خود و نهاد تابعه وي آن را اجرا كنند. ضيايي فر پيشنهاد كرد با كمك انجمن لايحه اي در اين مورد تهيه شود. سخن ضيايي فر كه پايان يافت محمدجواد مظفر دعوت خود از سعيد حجاريان را براي سخنراني تكرار كرد. حجاريان كه گويي در فاصله دو دعوت فرصت يافته بود كه سخني بگويد اين بار دعوت رئيس جلسه را پذيرفت و به كمك عماد الدين باقي در پشت ميز قرار گرفت و با خاطره اي سخن را آغاز كرد.

حجاريان يكي از همكاران اوليه روزنامه سلام را به ياد آورد كه پس از بازداشت خود به حجاريان گفته بود خيلي خوب است كه زنداني در زندان به اين اميد دلگرم باشد كه گالين دوپل در بيرون از زندان هست و به فكر اوست. حجاريان با اشاره به ويژگي هاي مثبت گالين دوپل (اولين گزارشگر ويژه حقوق بشر سازمان ملل در دهه ۷۰) از جمله جهان سومي بودن وي افزود: من به آن دوست گفتم چرا گالين دوپل، مگر از خودمان كسي نيست كه به فكر آدم زنداني باشد و جواب شنيدم كه نه، گالين دوپل فقط كار مي كرد. در عين حال چند سال بعد دوپل رفت و ديگر به ايران نيامد اما كاپيتورن آمد كه اهل كانادا (يكي از بهترين كشور ها در زمينه معيار حقوق بشر) بود كه او هم نسبتي با ما نداشت. حجاريان نتيجه گرفت كه حالا با تاسيس انجمن دفاع از حقوق زندانيان در واقع ما صاحب گالين دوپل هاي خودي و وطني شده ايم.

اما دو مسئله پيش روي اين انجمن هست اول اينكه آيا مطلق زنداني را موضوع كار خود قرار مي دهد يا نه، ديگر اينكه تا چه حد امكان تداخل آن با برخي نهاد هاي مدني موازي هست. حجاريان از كانون زندانيان سياسي مسلمان قبل از انقلاب و نيز كميسيون حقوق بشر اسلامي به عنوان چنين نهاد هايي ياد كرد و البته افزود اگر آقاي ضيايي فر ناراحت نشوند مي توانم بگويم كه اين كميسيون NGO (سازمان غيردولتي) نيست بلكه GO (سازمان دولتي) است. حجاريان در عين حال مسئله خانواده هاي زندانيان سياسي را از جمله حوزه هاي مهم كاري انجمن خواند. سخنان منقطع حجاريان با تشويق اعضاي انجمن و مهمانان مواجه شد اما مظفر ترجيح داد ضمن استقبال از سخنان او، تذكري و پاسخي هم بدهد. تذكر به مسئولان كه اميدواريم واقعاً از گالين دوپل هاي خودي حمايت كنند و مثل معروف شيرازي ها را اثبات نكنند كه مي گويند غريب نواز و خودي گدازند و پاسخ به حجاريان كه ما در انجمن مطلق زنداني را موضوع كار خودمان قرار داده ايم و در باب تداخل هم كار ما دخلي به كانون زندانيان سياسي مسلمان كه اكنون در حد يك محفل دوستانه است ندارد. اشاره مظفر در واقع به اين نكته بود كه كانون مذكور با وجود طيف هاي گوناگون خود (از جمعيت موتلفه تا نهضت آزادي) عملاً نمي تواند واجد كاركردي فراتر از يك جمع دوستانه باشد. با وجود اين نبايد از ياد برد كه آن كانون هم حداقل در يك چيز مشابه انجمن دفاع است: فرد و نهاد با وجود تركيب كاملاً سياسي موسسين و بعضاً اعضاي خود مي كوشند غيرسياسي باشند با اين تفاوت كه يكي (كانون) به جبر عدم امكان جمع نظرات اعضا و ديگري (انجمن) به اختيار نهادي غيردولتي و NGO بودن.

با وجود اين مهمان سخنران بعدي هم رجلي سياسي بود. مردي كه رئيس جلسه او را پير زندانيان در دو زمان خواند و او كسي نبود جز عزت الله سحابي. سحابي كه ساليان دراز را در قبل و بعد از انقلاب اسلامي در زندان سپري كرده بود اما نمي توانست از زنداني تصوري جز زنداني سياسي داشته باشد. پس ضمن توجه به اين نكته كه مصلحت اين است اين انجمن غيرسياسي باشد اما گفت پيام و انديشه زندانيان هم نبايد فراموش شود و شايد بايد كساني هم باشند كه وظيفه شان اطلاع رساني درباره اين انديشه ها باشد. وي نيز همچون حجاريان با مدد از خاطره زندان گفت به ياد دارم كه در رژيم گذشته ما و يك گروه ديگر هر دو زنداني بوديم گرچه هر دو گروه تلاش داشتند موضع سياسي خود را حفظ كنند اما آن گروه كه با حمايت خارج از زندان مواجه بود در اين كار موفق تر محسوب مي شد. سحابي در عين حال با ارائه تحليلي از آينده سياسي ايران، كه آن را ابري و در آستانه انسداد بيشتر معرفي مي كرد، ضرورت وجود نهادهايي مانند انجمن دفاع از زندانيان را در ماه هاي آينده بيش از پيش خواند. سحابي در حالي تريبون را ترك مي كرد كه تحليل خود را تنها يك پيش بيني مي دانست.

ساعت به سرعت مي گذشت. نطق پيش از دستور (انتخاب هيأت مديره) بسيار طولاني شده بود ولي ناطقان هم پرشمار بودند. مظفر طلب وقت كرد و سلطاني وكيل نهضت آزادي و عضو هيأت مديره كانون وكلا را براي سخنراني دعوت كرد. سلطاني از وضعيت زندانيان عادي سخن گفت. اينكه كسي به فكر آنها نيست. اينكه به لطف چند ماهي زنداني بودن خود و هم بندي اش با زندانيان عادي از قاتل و قاچاقچي دريافته چه بسا مصائب آنان از زندانيان سياسي بيشتر باشد. به پرونده اي اشاره كرد كه در آن متهم چند روز زمستان را با باد كولر سپري كرده بود و بستري شده بود بي آنكه نشاني از شكنجه اي در تن داشته باشد. سلطاني در عين حال عضويت خود را در كانون مدافعان حقوق بشر يادآوري كرد كه جمعي از وكلاي كشور به دبيري شيرين عبادي برنده جايزه صلح نوبل هستند كه يكي ديگر از نهادهاي تازه تاسيس مدني ايران است.با پايان يافتن سخنان سلطاني رياست جلسه هم تغيير كرد. مظفر كه خود عضو هيأت موسس انجمن دفاع از حقوق زندانيان بود از انصاري راد (رئيس كميسيون اصل ۹۰ مجلس)، عليرضا رجايي (عضو هيأت مديره انجمن صنفي روزنامه نگاران) و سعيد شيركوند (عضو جبهه مشاركت و معاون اقتصادي وزير اقتصاد و دارايي) دعوت كرد در جايگاه هيأت رئيسه قرار گيرند و انتخابات هيأت مديره را برگزار كنند.

انصاري راد اما وعده مظفر براي ادغام نوبت سخنراني و رياست خود را فراموش نكرده بود. پس نطق خود را آغاز كرد و با تجليل از «شهيد زنده» جلسه؛ سعيد حجاريان و با اشاره به مطالعات مذهبي و سوابق سياسي خود تاكيد كرد نقض حقوق بشر يا پديده هاي خشونت آفريني چون قتل هاي زنجيره اي ريشه اي در اسلام ندارد. انصاري راد كه بسيار حماسي و از سر قاطعيت سخن مي گفت حضور نويسندگان و فعالان سياسي را در جلسه مغتنم دانست و از اينكه علائم رنج و فشار را در چهره پاره اي از افراد زندان رفته پس از انقلاب مي بيند ابراز تاسف كرد. انصاري راد دعا كرد كه رحمت اسلامي در كشور حاكم شود و انتخابات را برگزار كرد. در اين انتخابات تنها اعضاي هيأت امنا حق رأي داشتند كه ۵۷ نفر بودند. در جمع هيأت امناي انجمن دفاع از حقوق زندانيان افرادي با گرايش هاي مختلف سياسي و صنفي به چشم مي خوردند تا ثابت شود انجمن نمي تواند تابع گرايشي خاص باشد. در حالي كه مينو مرتاضي لنگرودي در اين جمع حضور داشت نام زهرا مجردي هم در آن به چشم مي خورد كه اولي همسر حبيب الله پيمان از چهره هاي ملي _ مذهبي است و ديگري همسر محسن ميردامادي از رهبران جبهه مشاركت.

در اين هيأت اما نام محمد عطريانفر (عضو حزب كارگزاران سازندگي)، تقي كروبي (فرزند مهدي كروبي، كه در جلسه حضور نيافته بود)، احمد قابل، مهدي غني، نرگس محمدي (همسر تقي رحماني)، مرتضي كاظميان، عيسي سحرخيز، سوسن شريعتي (فرزند دكتر شريعتي)، توكلي طبا، يدالله اسلامي، صالح نيك بخت (وكيل عباس عبدي و هاشم آقاجري)، ماشاءالله شمس الواعظين، خشايار ديهيمي، فاطمه كمالي، محمد بسته نگار، علي حكمت، محمود دردكشان، محمد دادفر، بهمن كشاورز، احمد منتظري و تني چند از روشنفكران و نويسندگان و سياسيون نيز در اين فهرست به چشم مي خورد.

به هنگام راي گيري جواد مظفر از حاضران خواست بدون تعارف صف ميهمانان را از هيات امنا جدا كنند و راي دهند و تعداد اعضاي هيأت امنا ۵۷ تن اعلام شد كه از اين تعداد ۴۲ نفر حاضر بودند. بدين ترتيب عماد الدين باقي، (نويسنده و محقق)[41راي]، جلال جلالي زاده (نماينده اهل سنت مجلس)[35راي]، مينو مرتاضي لنگرودي (فعال ملي - مذهبي)[31راي]، احمد زيدآبادي (روزنامه نگار)[29راي] محمد جواد مظفر (فعال سياسي - فرهنگي)[28راي] محمد دادفر (نماينده مجلس)[27راي]، فريده غيرت (عضو هيات مديره كانون وكلا) [23راي ]به عنوان اعضاي هيات مديره برگزيده شدند. مرتضي كاظميان و رضا احمدي نيز به عنوان بازرسان انجمن انتخاب شدند. در اين انتخابات علي خدابخش، عيسي سحرخيز، زهرا مجردي، محمدجواد روح، مرضيه آذرافزا، علي افصحي و محمود براهويي نژاد (مدير اهل سنت نشريه مرز پرگهر در زاهدان) نيز به عنوان نامزد با اعضاي منتخب هيات مديره رقابت كردند. هيات مديره منتخب در پي اين انتخاب، اداره انجمن را از اعضاي هيات موسس (باقي، كمالي، روح، حيدري، مظفر، فرجي) تحويل گرفتند تا با تشكيل كميته هايي چون كميته اطفال و نوجوانان بزهكار، كميته پژوهشي، كميته زنان زنداني، كميته زندانيان سياسي، عقيدتي و مطبوعات و كميته حقوقي فعاليت خود را به عنوان اولين نهاد مدني در حوزه حقوق زندانيان آغاز كنند. انجمن دفاع از حقوق زندانيان از اولين نشانه هاي توجه جدي اصلاح طلبان پس از خروج يا اخراج از قدرت به جامعه مدني است. سياسي ترين افرادي كه قصد فعاليت غيرسياسي دارند. آيا مي توانند؟

در حاشيه

• علاوه بر حضور تعدادي از وكلاي دادگستري حضور نمايندگاني از همه جناح هاي سياسي در اين جلسه از سويي نشانگر توجه همه سياسيون به اين جلسه و از سوي ديگر فقدان هرگونه موضع سياسي جناحي واحد در اين انجمن بود.

• خانواده برخي زندانيان غيرسياسي از جمله افسانه نوروزي، در اين جلسه حضور داشتند. همچنين خانواده برخي زندانيان سياسي مانند هاشم آقاجري، ايرج جمشيدي، حشمت الله طبرزدي، اميرعباس فخرآور، فرزاد حميدي، تقي رحماني و مهرداد سهرابي در مراسم حضور يافتند.

• باقي در سخنراني خود پيشنهاد كرد سال آينده كنگره اي علمي و بين المللي با موضوع زندان و زندانيان در ايران از سوي انجمن برگزار شود.

• برخي از اعضاي زن انجمن نسبت به عدم حضور زنان در جايگاه سخنران يا هيات رئيسه انجمن انتقاد كردند كه با برگزيده شدن دو زن به عضويت هيات مديره اين مسئله تا حدود زيادي حل شد.

• انجمن در سخنراني و گزارش كار يكي از اعضاي موسس خود اعلام كرد قصد ندارد تنها با صدور بيانيه و اطلاعيه فعاليت كند.

• هيات امناي انجمن دفاع از حقوق زندانيان، سالانه تشكيل جلسه مي دهد و ادوار هيات مديره يك ساله است.
--------------------------------------------------------------------------------------------
ارقام داخل كروشه در گزارش شرق نيامده بود كه در اينجا افزوده شده است.سايت هاي مختلف داخلي و خارجي نيز گزارشاتي از
اين نشست ارايه دادند.متن كامل سخنان باقي بصورت جداگانه در بخش سخنراني ها در اين سايت امده است.