ما به موضع و رفتار زندانيان بيشتر بار حقوق بشرى بخشيديم

مصاحبه با راديو المان Dw دوشنبه5/5/1383-26.07.2004
ديروز يكشنبه، اعتصاب غذاى زندانيان سياسى در اوين پايان يافت. زندانيان اعتصابى اوين با انتشار بيانيه اى اعلام كردند كه به خواست تشكلهاى دمكراتيك و شخصيتهاى آزاديخواه داخل و خارج از ايران، به اعتصاب غذاى خود پايان داده اند. در اين اعلاميه همچنين موضع «انجمن دفاع از حقوق زندانيان» در قبال اعتصاب مزبور، به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است. در همين مورد مصاحبه اى را مى شنويد با عمادالدين باقى، رييس «انجمن دفاع از حقوق زندانيان» در ايران.

مصاحبه گر: بهنام باوندپور

دويچه وله: آقاى عمادالدين باقى، ديروز زندانيان سياسى در اوين به اعتصاب غذاى خود پايان داده اند و در اعلاميه اى از جمله اين مسئله را خاطرنشان كرده اند كه، عين جملات را مى خوانم، «انجمن نوظهورى كه خود را انجمن دفاع از حقوق زندانيان سياسى مى نامد و متولى امور زندانيان معرفى مى كند، در اقدامى فرصت طلبانه با صدور بيانيه اى اعتصاب غذاى زندانيان اوين را صنفى و غيرسياسى تشخيص داده است». بعد به شما هم به شدت انتقاد شده است كه از روى «مصلحت طلبى و گرايشات سياسى شخصى» اين اظهارنظرها را در مورد غيرسياسى بودن اعتصاب غذا مطرح كرده ايد. سوال من از شما اين است، انجمن دفاع از حقوق زندانيان عموما چه بديلى را به زندانيان سياسى براى رسيدن به خواست هايشان پيشنهاد مى كند؟

عمادالدين باقى: بعد از اينكه شادى خودم را به خاطر پايان اين اعتصاب ابراز مى كنم، يادآورى مى كنم كه در بيانيه ى انجمن و در مصاحبه هايى كه پيرامون آن انجام شده است، نكته اى كه مورد اشاره قرار گرفته اين است كه اين اعتصاب منشا، سياسى نداشته و بيشتر جنبه ى انسانى و نوعدوستانه داشته است. با توجه به بحث ها و بگو و مگوهاى زيادى كه بين خود زندانيان در اين رابطه وجود داشت و برخى از آنها با اعلام مواضعى تكذيب مى كردند و اعتصاب را از جنبه هاى مختلف مورد مناقشه قرار مى دادند، طبيعى ست كه نهادى مانند «انجمن دفاع از حقوق زندانيان» نبايد طرف هيچكدام از اين بحث ها قرار مى گرفت. انجمن به عنوان يك نهاد مستقل بايستى ماوراى اين موضع گيرى ها و اختلافات تصميم مى گرفت و موضع خود را اعلام مى كرد. به همين جهت بدون درنظرگرفتن بحث ها و اختلافاتى كه بين خود دوستان زندانى وجود داشت، اين بيانيه صادر شد و از قضا آن نكته اى كه مورد انتقاد است، يعنى اين اعتصاب منشا سياسى نداشته است، در واقع به آن بيشتر جنبه ى حقوق بشرى داده شدهو گفته شده است كه اين اعتصاب جنبه ى انسانى و نوعدوستانه داشته است. با توجه به اينكه خود اعتصابيون هم همبستگى خود را با خانواده ى پيران، به خاطر اقدام به تخليه منزلشان توسط ماموران، اعلام كرده بودند و بعدا يادبود ۱۸ تيرماه هم به آن افزوده شد.

دويچه وله: با عرض معذرت آقاى باقى، چون شما به اين موضوع اشاره كرديد، سوال من اين است، آيا اعتصاب غذايى كه به خاطر يادبود ۱۸ تير انجام شده است، جنبه يا ابعاد سياسى ندارد؟
عمادالدين باقى: براساس مجموعه ى نامه ها بيانيه ها و مصاحبه هاي انها كه مي گفتند در اعتصاب بسر مي برند، اساسا در ابتدا موضوع ۱۸ تير مطرح نشده بود و بعدا اين موضوع افزوده شد و آنچه كه بيشتر بر آن تاكيد داشتند مسئله ى همبستگى با خانواده ى پيران بوده است. در پايان بيانيه آمده كه بيش از اين كه اين عمل صرفا رفتارى سياسى باشد، بيشتر جنبه ى انسانى داشته است. يعنى در واقع هم سياسى بودن اين عمل نفى نشده و هم تاكيد شده است كه بيشتر جنبه ى انسانى و نوعدوستانه داشته است. ما به موضع و رفتار زندانيان بيشتر بار حقوق بشرى بخشيديم. ما براساس اطلاعاتى كه وجود داشت و حتا هماهنگى هايى كه با بعضى از همين دوستان زندانى اعتصاب كننده شده بود و در تماسهايى با ما ديدگاه ها و نظرات خود را منعكس مى كردند، بيانيه را صادر كرديم.

دويچه وله: آقاى باقى «انجمن دفاع از حقوق زندانيان» عموما چه بديلى را به زندانيان سياسى براى رسيدن به خواست هايشان پيشنهاد مى كند؟

عمادالدين باقى: ما اساسا اينجا اعتصاب را نفى نكرده بوديم كه بخواهيم بديل پيشنهاد كنيم. نكته اصلى اين بود كه با توجه به مسايل و بحث هاى مختلفى كه پيرامون آن به وجود آمده بود و از طرفى يكى از همين افراد تماس گرفت و اعلام كرد كه دو تن از اين زندانيان در وضعيت مناسبى نيستند و از انجمن خواستند كه در اين زمينه اقدامى بكند و درخواست پايان اعتصاب را بنمايد، و ما هم خواستار پايان دادن به اعتصاب غذا شديم.

دويچه وله: يعنى به خاطر نجات جان زندانيان سياسى؟

عمادالدين باقى: ما منهاى بحث هاى مختلفى كه وجود داشته است عمل كرده ايم. حتا بعضى از زندانيان موضع گيرى هايى كرده اند يا حتا در مواردى از دوستان همسوى آنها اطلاعيه هايى منتشر شد و اصل در اعتصاب بودن را زير سوال مى برد، ما خارج از اين بحث ها قرار داشتيم. يعنى به عنوان يك انجمن وظيفه ى ما دفاع از زندانى و حقوق زندانى بود و نگاهمان هم نگاهى حقوق بشرى ست و نه نگاه سياسى. اساسا ما به عنوان يك انجمن و يك NGO دغدغه ى سلامتى زندانيان را داريم، اعتصاب طولانى مدت و اعتصابى كه پايان آن نامعلوم باشد و سلامتى زندانى را به خطر بيندازد، سعى مى كنيم با روشهاى مختلف و با گفت و گو آنها را متقاعد كنيم كه اين گونه موارد كه ممكن است به سلامتى زندانى آسيب برساند را پايان بدهيم.

دويچه وله: كلا «انجمن دفاع از حقوق زندانيان» چه تدبيرى براى معضل خانواده ى آقاى پيران و همچنين ديگر خواسته هاى زندانيان سياسى، مثل پيگيرى پرونده ى عاملان واقعى ۱۸ تير انديشيده است؟
عمادالدين باقى: اسم انجمن «انجمن دفاع از حقوق زندانيان» ماموريتش را مشخص مى كند. يعنى ما هرجا استنباط كنيم كه حقوق زندانى نقض شده است، آنجا وارد عمل مى شويم و آنهم نه به صورت بيانيه. كوشش ما بر اين است كه به طرق مختلفى كه وجود دارد عمل كنيم و موضع گيرى به صورت بيانيه جزو آخرين اقدامات است كه اگر ضرورتى پيش آيد، اتخاذ خواهد شد. انجمن به طور حاشيه اى به مسايل و مشكلات مادى زندانيان و خانواده هايشان توجه دارد و از مدتى پيش همفكرى هايش براى جلب حمايتها و كمك هايى به خانواده ى پيران آغاز گرديده بود كه اين مسايل از طريق انجمن حل شود.

دويچه وله: از نظر انجمن دفاع از حقوق زندانيان، آيا اعتصاب جزو حقوق زندانيان سياسى و ديگر زندانيان هست يا نه؟

عمادالدين باقى: به طور كلى اعتصاب نه حق زندانى، بلكه حق تمام شهروندان است و يكى از روشهاى مدنى و مسالمت آميز براى اعتراض كردن مى باشد. به همين جهت اين عمل تنها محدود به زندانى نمى شود، تمام شهروندان اعم از كارگران يا كارمندان و غيره مى توانند در صورت لزوم از اين حقشان، كه حقى كاملا مدنى ست، استفاده كنند. منتها در مورد زندان چند ملاحظه هم وجود دارد. يكى اينكه در چه شرايطى باشد، موضوع اعتصاب چه باشد، مدت زمان آن چه مدت باشد و به گونه اى باشد كه سلامت زندانى به خطر نيفتد.

عمادالدين باقى: اعتصاب نه حق زندانى، بلكه حق تمام شهروندان است و يكى از روشهاى مدنى و مسالمت آميز براى اعتراض كردن مى باشد